Tentamos atopar a túa novela nas librarías dA Habana. Pero non atopamos nada.

Non o sei. Eu non puiden adiviñar por que así, pode ser que vostede consígao. Eu non existo. Fixéronme invisible. Pero me parece interesante, é un exercicio de humildade. Estou a me xubilar espiritualmente no meu propio país. Prefiro non publicar un libro, a ter que pactar coa política. Nin con Fiel, nin con Raúl, nin con ningún outro goberno.

Que lle deu e quitoulle a revolución?

Nun país onde non hai máis que unha revolución desde o seu nacemento, deuche todo e nada ao mesmo tempo. Esa é a resposta. Todo o que tes ou non tes é parte dese mundo. A revolución foi o noso mundo.

O cantante Silvio Rodríguez acompáñache desde a discrepancia política.

As persoas que queren entenderse e acordar teñen discusións interesantes e claras. Todos perdemos amigos, sen vontade de discutir, por habernos colocado nun lado ou noutro. Por exemplo, Silvio é un home intelixente e aínda que non estamos de acordo en moitas ideas, coincidimos no plano fundamental da humanidade e a virtude. Entendémonos.

Lese na prensa que Cuba está a cambiar, pero moita xente de alí di o contrario.

As cousas están a cambiar. A xente está a repatriarse, volvendo a casa. Eu mesmo puiden comprar e acondicionar este apartamento co diñeiro que gañei no meu traballo. Iso na década dos 70 sería impensable. As cousas están a cambiar. A xente pode sacar aos seus fillos e viaxar fóra. Si, Cuba está a cambiar.

Foi moita xente, pero outros moitos preferiron quedar en Cuba.

En realidade, once millóns de persoas optaron por quedar en Cuba. E deles, varios millóns, a pesar de ter moitas ganas de marcharse, non puideron escapar. Hai outras xentes que desexarían volver aos seus pais para comer un mango na súa casa. Xente que quere refacer a súa vida dentro da illa. Hai de todo, sabe? Falar en nome doutro é complicado.

Cresche disidente?

Non, non. Bo, desde pequeno non estiven de acordo cos profesores, nin coa miña familia, como conto nas miñas novelas. Pero non teño un papel político, porque son un neófito absoluto en política. Sentinme vítima da política de todas partes. E non sei si cando todo cambia, se cambia, estarei de acordo co que vén. Son unha muller que escribe, unha muller que escribise mesmo se vivise en 1940. Gustaríame nacer nun pobo sen tan pouca carga política, mentres que neste lugar onde nacín a política pódese respirar en todas partes.

Domingos de Revolución, a última novela que publicaches, conta a historia dun escritor que vive baixo a censura. O seu autoficación bruta?

Cleo, a protagonista, parécese moito a min, pero tamén a Luisa María Loinaz ou á miña nai. Cleo conta coa voz de miles de mulleres que, illadas e soas, non puideron ser publicadas nin publicadas. O meu libro é o cadáver perfecto de moitas escritoras nadas da posta en marcha da censura editorial en Cuba.

Canto lle debes á túa nai?

A miña nai está dentro de min. É unha persoa que vive comigo. Os que nos viron xuntos saben moi ben de que estou a falar. Eramos moi distintos o un do outro. Ela é unha muller sólida e eu unha rapariga que desborda os seus bordos. Cando morreu fixen un exercicio de apnea, tomei alento e nadei até o fondo da piscina, para logo volver amodo á superficie. A miña nai perdera a memoria, non se acordaba de min, pero conversaba con Fiel. Cando Fidel saía á televisión, acordábase del. Eu, en cambio, non. Non teño o compromiso da miña nai, pero o meu compromiso queda até o final da serie.

Era partidaria da revolución?

Si! Moi favorable! Admiraba extraordinariamente a Fidel. A pesar de obter unha bolsa para estudar en Estados Unidos cando era adolescente, decidiu quedar aquí, para seguir coa utopía, como moitos dos nosos pais. Por fin caeu en desacordo, en desacordo, en amor. Moitos artistas e intelectuais da súa xeración sentiron decepcionados. Algúns se marcharon e a nai quedou en Cuba. Perderon a ilusión, disipados, xa que non podían estar nin a favor nin en contra. Porque non podían protexer o que non crían, nin podían marcharse nin abandonar o que non crían.

Que significa a visita de Obama a Cuba?

Os cubanos estabamos a esperar a un inimigo que non debía chegar nunca. A chegada a un pobo no que a familia se atopa disolta, xunto aos seus fillos, a súa sogra e a súa muller, foi unha desmitificación do ogro severo. Por fin chega o imperialismo! Non se pode comparar coa visita de Jimmy Carter, xa que cada vez é diferente. A nós tocounos vivir este tempo.