Ou é torturada por Gardas Civís, Policías e Ertzainas, ou foi torturada, polo menos entre 1960 e 2013. Por orde de quen, quen o autoriza? O que se di nestas liñas segue sendo perigoso en España, pódese recibir unha denuncia por parte do Estado ou ser detido. Non hai máis que ver o que fixo o Delegado do Goberno de Navarra coas pintadas Aztnugal de Burlada: varios cidadáns detidos por unha simple pintura.

A Dirección de Paz e Convivencia do Goberno Vasco ha encomendado a “Tortura: 1960-2013” recolle un total de 4.660 casos de tortura entre a poboación da CAV durante este período de tempo. A investigación foi desenvolvida polo Instituto Vasco de Criminología, e está dirixida polo coñecido médico forense Paco Etxeberria. Para decembro terminaría toda a investigación. Segundo o Grupo contra a Tortura, en Euskal Herria pódense subir até 10.000 casos de tortura e malos tratos. Cando se inicia unha investigación deste tipo, ademais, aínda poden aparecer moitas persoas que non sufriron nin denunciado a tortura, empuxadas polas condicións do novo ambiente.

Quen a ha torturado? En 1.589 casos a Garda Civil, a Policía Nacional en 1.561 e a Ertzaintza en 310 casos. Como se investigaron e castigado estas torturas? Entre 1960 e 2013, os tribunais españois han condenado a 50 funcionarios por torturar a 32 persoas, todas elas entre 1979 e 1992, e a partir desta última data non houbo condenas. Dos casos de tortura da Ertzaintza non só condenouse a penas, senón que, paradoxalmente, o Goberno Vasco sempre negou que a Ertzaintza haxa torturado.

O Goberno Vasco é a institución superior máis representativa que aceptou a tortura no Estado español, e este informe marcará un punto de inflexión no coñecemento da mesma. O director de paz e convivencia do Goberno Vasco, Jonan Fernández, tamén pediu ao Goberno español que investigue a tortura. O tempo e o número de torturados indican que a tortura foi sistemática en España, é dicir, impulsada e protexida polo Estado, pero isto nunca a recoñeceu, e probablemente nin tan crudamente.

No esquema de verdade, xustiza e reparación este Goberno é un paso moi importante, pero hai décadas que en Euskal Herria necesitáronse para que se acepten as verdades de Pernando. É difícil ver a España encaixada nese esquema, sen o cal dificilmente pode haber xustiza e reparación. Pero só paso a paso pódese facer todo o percorrido, e iso só pódese facer desde a visibilización da verdade e a demanda de xustiza. A iso sumáronse miles de torturados, organizacións, asociacións e medios de comunicación que denunciaron torturas e que presentaron denuncias durante todos estes anos, e que seguirán tendo que seguir facéndoo, xa que pola contra devanditos informes quedarán nun caixón de calquera goberno.

O risco de esquecemento sempre existe, entre outras cousas porque a moito non interésalles despegar nada diso. Con que esperanza pódese mirar a España? Se tomásemos un medidor da difusión dada ao informe do Goberno, moi pouco. Por exemplo, O País e O Mundo non mencionaron o tema nin sequera ao día seguinte de que o Goberno dese a coñecer o informe. Para O Diario Vasco, o feito de que 1.603 guipuscoanos sufrisen torturas mereceu un título de 3x4 centímetros da súa pel. Afortunadamente, a denuncia dos torturados e o traballo dos cidadáns e institucións que traballan para visibilizarla, dificilmente deixará que o tempo devore a tortura sen máis. Os resultados das últimas eleccións en España tampouco son moi esperanzadores.

Moitas persoas sufriron as torturas e moita xente aínda está a sufrir as súas consecuencias, entre elas moitos dos presos que foron condenados pola tortura. A revisión desas sancións e a paralización das novas imputacións de tortura son algúns dos primeiros pasos a dar. n