Pablo Iglesias lembrou na campaña que José Luís Rodríguez Zapatero foi o mellor presidente do Goberno da época da democracia española. Ou tamén dixo, entre outras cousas, que é necesaria unha “nova socialdemocracia”. Unidos Podemos fixo moitos xestos para pescar na cala do tradicional voto do PSOE e, polo menos en atención ás enquisas, non se pode dicir que lle foi mal.

Cando a principios de abril constatouse que non ía saír ningún novo goberno das eleccións de decembro, cada partido comezou a definir a súa estratexia para outras eleccións xerais. Ao estilo dunha segunda volta clásica, era lóxico pensar que se reforzaría a única referencia da esquerda e da dereita. Á dereita, sen dúbida, era o pp; e á esquerda, Podemos, entre outras cousas, porque unha parte importante do electorado de esquerda toca ao PSOE máis que á esquerda. En calquera caso, cando se incorporaron Podemos e Esquerda Unida, non quedaba ningunha dúbida, e Unidos Podemos quedouse como referencia.

Segundo todas as enquisas das últimas dúas ou tres semanas, un de cada catro votantes con voto decisivo votará a Unidos Podemos. No que respecta ao pp hai máis dúbidas, pero ademais de ser o partido máis votado, recupera os votos que lle acompañaron en decembro a Cidadáns. E en case todas as enquisas, a coalición de Pablo Iglesias e Alberto Garzón adiántase a un PSOE que vai dar marcha atrás. Con todo, nas enquisas hai outro dato clave que vai ser decisivo: un terzo das persoas que teñen dereito a voto aínda non decidiu o seu voto.

Que Goberno constituirase?

En busca da hexemonía da esquerda, a pugna entre Unidos Podemos e o PSOE será moi dura até o último minuto da contenda. Esa polarización de esquerdas e dereitas, que xa se mencionou, fixo que tamén se imaxinou que Unidos Podemos e o pp ían pasar o mesmo, pero non. A estratexia do pp é non loitar con dureza con Unidos Podemos, porque iso reforza á coalición en detrimento do PSOE, segundo dixo.

Pero, non lle interesa ao pp que o seu rival durante anos quede o máis débil posible? O ex líder do pp José María Aznar tamén parece que non, como dicía nun máster final en Madrid, como lembrou Enric Juliana, dA Vangarda:“Aznar aconsellou crear as condicións para un gran pacto constitucional entre PP, PSOE e Cidadáns, recomendando dúas receitas”. Un, axudar a crear as condicións que favorezan a conexión, o achegamento, o acordo, o acompañamento e a inserción; dous, realizar os sacrificios persoais que sexan necesarios para apoiar devandito acordo. É dicir, que estaba a pedir a cabeza de Mariano Rajoy.

Á fin e ao cabo, agora tamén hai dous ou tres opcións principais de formar un Goberno de España. Para o pp, o máis cómodo sería o de Cidadáns. Á marxe do estilo e da hipocrisía, están de acordo en contidos básicos como o modelo económico, a cooperación con Bruxelas ou a configuración de Estado. O pp, con todo, non descarta un goberno de mínimos. Que querería? A abstención do PSOE e Cidadáns e o posterior consenso co Parlamento.

Si, unha vez máis, os votos traen o estreito porto de decembro, non é descartable. No propio PSOE hai quen lanzou unha idea similar: a semana pasada, o coordinador de asuntos económicos do Partido Socialista, Jordi Sevilla, sinalou que para que non volva haber ningún bloqueo, tería que haber maioría no Congreso dos Deputados. Desde esa porta, o pp pasaría comodamente a formar goberno.

As palabras do Sevilla sonan ben nos oídos dos baróns do PSOE e de Felipe González, pero non nos de Sánchez. O Partido divídese en dous ante unha situación: Si sucedese antes de Unidos Podemos e houbese posibilidades, Sánchez e moitos máis estarían dispostos a formar goberno con eles; non, a vella garda do PSOE, a Moncloa.

E no peor dos ataques, aí está a opción de goberno da gran coalición, a que máis gustan dos bancos, Bruxelas e as asociacións empresariais: Pp, PSOE e Cidadáns. Está totalmente descartado un goberno que tivese a Igrexas como lehendakari, aínda que nin o PSOE nin Unidos Podemos puidesen ter a forza suficiente para iso.

Débeda… que débeda?

Sexa cal for o goberno que saia, a pomba enfróntase ao falcón ás garras de Bruxelas. O Goberno español ha pechado este ano cun déficit do 5,1%, un punto máis do previsto, o que supón un desembolso económico de 10.000 millóns de euros. Bruxelas decidiu tamén atrasar ao Goberno español a multa de 2.000 millóns de euros para sacar o asunto das eleccións, por incumprimento do obxectivo de déficit. No dicionario da crise o significado destes números é claro: recortes brutais. Tampouco é malo predicir de onde se van a facer.

Un goberno de calquera cor, fundamentalmente vinculado á débeda, terá tamén unha situación xeral máis exixente. Por primeira vez en todo un século, a débeda pública do Estado español superou o pasado mes de maio o tamaño do seu PIB, é dicir, máis dun billón de euros. En 2007, a débeda pública española situouse no 37%, 384.000 millóns de euros, 782.000 millóns de euros cando o pp chegou ao Goberno en 2012 e 1,09 billóns en 2016. Este ano sacaranse 35.000 millóns de euros das arcas das administracións públicas estatais para pagar os intereses da débeda.

Pero, quen ouviu falar de débeda, por exemplo, no debate do catro principais candidatos? Nin alí nin na campaña en xeral tocouse o tema. O economista francés Eric Toussaint quéixase de que Unidos Podemos tampouco lle saca o diñeiro: “Nos partidos de esquerda tamén se está tratando o cuestionamiento da débeda como un tema marxinado e iso preocúpame. Parece que os partidos están a evitar situarse sobre o tema”. O economista ten claro que calquera goberno ten festa para facer políticas progresistas, sen saldar parte da carteira que ten en carteira. Vai aínda máis lonxe: “Un goberno de cambio en España debería desobedecer e facer fronte á Comisión Europea e ao Banco Central Europeo (…) Cun programa de cambio en profundidade, Grecia, Portugal e España deberían saír do euro”.

Cataluña e o proceso de independencia

Outra das patacas quentes de calquera goberno será a que se celebre en Cataluña tras as eleccións xerais. O proceso independentista ha perdido forza e niso están de acordo tamén os principais impulsores da independencia. O último golpe que recibiu o proceso foi a falta de acordo entre Junts Pel Si e a Cup sobre os orzamentos da Generalitat. O novo Goberno español tería que facer fronte en 2017 a un proceso constitucional impulsado pola Generalitat, que, en teoría, debería disolverse ese ano e convocar novas eleccións constituíntes, pero non está claro que vai pasar. En primeiro lugar, tras a ruptura co tema orzamentario, Carles Puigdemont terá que superar a moción de confianza anunciada polo presidente da Generalitat para setembro. Logo haberá que ver que pode pasar co referendo unilateral sobre a independencia: A Cup quere iso, ERC non o ve mal, Puigdemont di que hai que estudalo e non quere nin ouvir ao sector máis vulnerable de CDC.

A Generalitat viaxará a Madrid en busca do referendo pactado, pero non escoitará ningún novo son na antiga Moncloa; os ecos de Unidos Podemos a favor do referendo pactado perderanse nas rúas de Madrid. Si os independentistas empéñanse no seu camiño, non é máis que cuestión de tempo de choque con Madrid. Polo menos si o éxito das eleccións de En Comú Podem non o desactiva todo.

Unidos Podemos Euskadi

O pasado mes de decembro, Podemos impúxose en votos ao PNV na CAV (316.441/301.585) e foi segunda forza en Navarra, por detrás de UPN (101.901/80.961). Nesta ocasión, todas as enquisas dan o primeiro posto a Unidos Podemos (EAD) na CAV, tanto en votos como en escanos. En canto ás tendencias, EH Bildu mantería os seus dous escanos, o pp tamén mantería o seu único escano e o PSOE podería perder un de cada tres, o de Álava. Os cidadáns votan de maneira diferente nas autonómicas e nas xerais, pero non se pode esquecer que o próximo outono celebraranse eleccións ao Parlamento Vasco e que agora, polo menos, veranse algunhas tendencias.

Prevense maiores novidades en Navarra: Segundo Metroscopia, por primeira vez EAD pode gañar as eleccións, cun 35,9% dos votos, por diante de UPN-PP (28,8%). UPN, pola súa banda, non perdeu ningún partido desde 1989. O actual escano do PSN estaría en dúbida, cun escano por baixo. GEROA Bai e EH Bildu, do mesmo xeito que en decembro, non contarían con representación. A pesar de que son unhas eleccións diferentes, volverá quedar patente a debilidade das dúas forzas que sustentan o actual goberno foral. EH Bildu e Geroa Bai propuñan que o catro partidos do cambio fosen xuntos, pero Podemos e I-E negáronse. EH Bildu e Geroa Bai descartaron ir xuntos. Agora cada un ten que seguir co seu.