"Non se pode", dixo a alcaldesa de Madrid, Manuela Carmena, que desmentiu a lema da nova esquerda tras o M15 español.Titulada o 15 de marzo polo diario O País: Tras “Carmena renuncia a municipalizar o servizo de recollida de lixo” o Concello abandonará a xestión privada de residuos de Madrid para hai catro anos. É dicir, para todo o tempo que estea a mandar.

Así descartou un dos principais compoñentes do programa presentado por Podemos para o Concello de Madrid: “Establecer unha estratexia de recuperación progresiva da xestión pública dos servizos municipais (...) para a remunicipalización do servizo de lixos”.

Pouco despois da toma da alcaldía de Carmena, en agosto de 2015, o medio electrónico O que debes saber informou de que se iniciou o conflito de residuos en Madrid: “As grandes construtoras e Carmena establecen un pulso polo negocio do lixo en Madrid” Feliciano Tisera dicía: “A batalla está sobre a mesa. As compañías de recollida de lixos filiais das grandes corporacións da construción –FCC, ACS e Ferrovial- presionan a Manuela Carmena (Agora Madrid) para manter e mellorar os contratos de recollida de lixo”.

O contrato de recollida de lixos da cidade de Madrid, non se mesture co da limpeza viaria, aínda que este tamén depende fundamentalmente destas corporacións, finalizaba en outubro de 2015 e mobilizaba 100 millóns de euros ao ano. Carmena, dicía a crónica, estaba en dúbida, ou renovaba os contratos con tres grandes, ou volvía intervir a toda velocidade o servizo de 1.900 empregados.

O Concello concedeu ás compañías unha prórroga dun ano. Estes sabían que Carmena estaba en apertos e esixíanlle mellores prezos, ademais dunha concesión a dez anos. O risco de caos na recollida de lixos era inminente, debido ás ameazas dos sindicatos CCOO e UXT. E Carmena rendeuse.

Quen queira coñecer o armazón da cuestión farao ben lendo “O cambio en Madrid tropeza co lixo” de Diego Sanz Paratcha na web da revista Diagonal. “Carmena volveu a pór os residuos urbanos en mans das grandes empresas. Os expertos e grupos de apoio á remuncipalización denuncian a falta de vontade política”.

A concelleira de Medio Ambiente de Madrid, Inés Sabanes, xustificou a decisión con dous argumentos: A falta de tempo para que 1.900 traballadores se subroguen das compañías privadas a unha nova compañía municipal e os límites impostos polos plans de axuste do Goberno ao novo emprego público. Cos contratos que adquiran as compañías privadas en novembro de 2016, calquera plan de publificación aprazarase polo menos a 2020, ou probablemente máis, porque se ofrece unha prórroga de dous anos nas condicións da competición.

A primeira clave para explicar o arrugamiento das autoridades de esquerdas é que Sanz Paratch ve o carácter do equipo de Manuela Carmena. Fichado persoalmente por Iñigo Errejón de Podemos, Carmena formou parte do seu equipo de goberno, salvo dous concelleiros, un deles Carlos Sánchez Mato de Facenda, os únicos que se mostraron críticos co contrato de recollida de residuos.

Carmena, en canto accedeu á alcaldía, creou un novo cargo, o xerente da cidade (Xerente da Cidade), que lle concedeu a Carmen Román Reichmann. Funcionario de elite do Ministerio de Facenda no Goberno de Madrid, foi director xeneral tanto dos gobernos de Aznar como de Zapatero. Foi o servizo xurídico do Concello que está baixo o seu control o que garantiu as privatizacións de Ana Botella (PP)... e o que aconsella rexeitar as promesas de publificación da campaña de Carmena.

Problemas técnicos ou falta de vontade

Jorge Riera, da Plataforma pola remunicipalización dos servizos públicos de Madrid, Enrique Villalobos, da Federación de Asociacións de Vecinos de Madrid e Jordi Colomer i Mise, experto en xestión dos servizos públicos de recollida de residuos de Porta a Porta en Usurbil e Hernani en Gipuzkoa, foi entrevistado en busca de explicacións sobre a quebra de Madrid.

Todos coinciden en que a importancia de que o equipo xurídico estea comprometido coa cuestión é importante para volver pór en mans públicas os servizos públicos privatizados. Pero, que facer si o equipo xurídico atopado na Administración é totalmente conservador?

Colomer recoñeceu que para volver pór a disposición do Concello o servizo de auga de Arenys de Munté, en paralelo aos técnicos municipais, houbo que organizar un servizo xurídico propio na empresa pública: “Ou atopas un típico ‘guerrilleiro’ ou tes que formar un equipo que che axude”.

Nisto, paradoxalmente, levar até o extremo o desexo de aforrar en gastos pode chocar contra as autoridades da esquerda: Os concelleiros de Madrid, ao ter menos asesores dos que necesitaban, "renunciaron á capacidade de ir máis rápido", di Villalobos, "necesitaban moitos máis asesores si conseguían o modelo de cidade que queren".

A segunda dificultade tamén pode ser superada polos recortes e límites impostos polo Goberno ás administracións por Montoro. Do mesmo xeito que no caso dos contratos dunha empresa privada a outra, 1.900 traballadores da mesma empresa poderían pasar a outra privada. Doutra banda, as contas económicas de Madrid, moi axeitadas, permiten a creación de novas empresas e permiten aos servizos básicos superar o límite de xeración de novos empregos, entre eles a xestión de residuos.

Ademais, o Concello pode decidir crear un servizo que lle ofreza o servizo dunha maneira máis eficaz cando unha empresa pública non teña que dar beneficios nin pagar o IVE. Ao parecer, o concelleiro de Facenda de Carmena, Sánchez Mato, quería seguir o camiño da publificación valorando todos estes motivos.

Pero non puido ser. Os dirixentes de CCOO e UXT tamén traballaron en contra da publificación –“os afiliados básicos estaban a favor, pero non os liberados que non traballaron durante 20 anos, por medo a que volvesen mandar a traballar”, dixo unha testemuña– e ACS Florentino Pérez e FCC Carlos Slim conseguiron o que querían.

Ao final, o que era un modelo de xestión de residuos, quedou na pugna entre as xigantescas contratas privadas dos servizos públicos: Florentino Pérez versus amigo de Felipe González, Carlos Slim.

É curioso o que pasou desapercibido na opinión pública de Euskal Herria, que tanto mira a España. Permite que se aclare o tema dos residuos de Gipuzkoa e discútase de verdade a remunicipalización que, como os sindicatos, citan os partidos de esquerda.