Vesuvio, máis aló de Pompeya
Vesuvio (actual Italia), c. 24 de agosto do 79. A forte erupción do volcán destruíu Pompeya e Hérculano, e as cinzas conservaron durante séculos un dos xacementos máis importantes da época romana. Por iso, Vesuvio é máis coñecido pola súa vinculación con Pompeya. Pero un dos volcáns máis activos e violentos de Europa ten unha ampla historia antes e despois da destrución de Pompeya. Hoxe en día considérase o volcán máis perigoso do mundo, xa que ao redor da bahía de Nápoles viven tres millóns de persoas.
Na zona na que conflúen a placa tectónica africana e a euroasiática, a actividade volcánica comezou fai uns 400.000 anos e o volcán formouse fai uns 25.000 anos. Sabemos que fai 18.000, 16.000 e 11.000 anos houbo erupciones plinianas. E foi unha das erupciones máis violentas que coñeceu Europa fai 3.800 anos. Destruíu varias aldeas da Idade do Bronce. Pero en 2006 os arqueólogos atoparon numerosos restos de seres humanos e animais abandonados, e só tres restos de cadáveres; a diferenza de case 2.000 anos máis tarde, nesta ocasión a maioría da poboación logrou fuxir.
As fértiles/fértiis terras volcánicas das fértiles/fértiis ladeiras de Vesuvio atraeron á poboación, tal e como as erupciones escorrentaron, cando o volcán se dorme.
Tamén explotou nos anos 472 e 512. E o de 1631 foi como a erupción que destruíu Pompeya: o fluxo piroclástico chegou a quince quilómetros do cráter e a xigantesca nube de cinzas cubriu, entre outras cousas, o ceo de Constantinopla. O século XIX foi especialmente activo, xa que o volcán estalou oito veces.
En 1943, de novo o 24 de agosto, produciuse a segunda destrución de Pompeya, pero isto non se pode atribuír ao volcán; avións estadounidenses e ingleses lanzaron entón as de Vesuvio, con 190 bombas de 400 quilos cada unha no xacemento. Ao ano seguinte, en 1944, o volcán renovou a súa actividade e destruíu parte da poboación de San Sebastián. E esta foi a última erupción de Vesuvio, de momento.
Lineal A é a escritura minoica utilizada fai 4.800-4.500 anos. Recentemente, no emblemático palacio de Knossos en Creta, descubriuse un obxecto de marfil, probablemente utilizado como cetro de cerimonia. O obxecto consta de dúas inscricións, unha no mango é máis curta e os... [+]
Londres 1944. Unha muller, de nome Dorothy, foi fotografada mentres realizaba labores de soldadura na ponte de Waterloo. Non temos máis datos sobre Dorothy que o seu nome, pero até hai dez anos tampouco o sabiamos. A serie de fotografías foi atopada en 2015 pola historiadora... [+]
Kirola eta oroimena uztartuko dituzte, bigarrenez, mendi-martxa baten bitartez. Ez da lehiakorra izanen, helburua beste bat delako. La Fuga izeneko mendi martxak 1938ko sarraskia gogorarazi nahi du. Ezkabako gotorlekuan hasi eta Urepelen amaituko da. Maiatzaren 17an eginen dute.
Bilbo, 1954. Hiriko Alfer eta Gaizkileen Auzitegia homosexualen aurka jazartzen hasi zen, erregimen frankistak izen bereko legea (Ley de Vagos y Maleantes, 1933) espresuki horretarako egokitu ondoren. Frankismoak homosexualen aurka egiten zuen lehenago ere, eta 1970ean legea... [+]
Fusilamenduak, elektrodoak eta poltsa, hobi komunak, kolpismoa, jazarpena, drogak, Galindo, umiliazioak, gerra zikina, Intxaurrondo, narkotrafikoa, estoldak, hizkuntza inposaketa, Altsasu, inpunitatea… Guardia Zibilaren lorratza iluna da Euskal Herrian, baita Espainiako... [+]
Deportazioaren Memoriarako Euskal Koordinakundeak aintzat hartu nahi ditu Hego Euskal Herrian jaio eta bizi ziren, eta 1940tik 1945era Bigarren Mundu Gerra zela eta deportazioa pairatu zuten herritarrak. Anton Gandarias Lekuona izango da haren lehendakaria, 1945ean naziek... [+]
Guardia Zibilaren historia bat - Hemendik alde egiteko arrazoiak izenburupean, datorren astean argitaratuko dugun 305. LARRUN aldizkariaren pasarte batzuk dira ondorengoak, erakunde armatuaren sorrera garaietan girotutakoak.
Iazko uztailean, ARGIAren 2.880. zenbakiko orrialdeotan genuen Bego Ariznabarreta Orbea. Bere aitaren gudaritzaz ari zen, eta 1936ko Gerra Zibilean lagun egindako Aking Chan, Xangai brigadista txinatarraz ere mintzatu zitzaigun. Oraindik orain, berriz, Gasteizen hartu ditu... [+]
Eskultura grekoerromatarrek bere garaian zuten itxurak ez du zerikusirik gaurkoarekin. Erabilitako materiala ez zuten bistan uzten. Orain badakigu kolore biziz margotzen zituztela eta jantziak eta apaingarriak ere eransten zizkietela. Bada, Cecilie Brøns Harvard... [+]
Aranzadi Zientzia Elkarteko Etnografia Sailaren zuzendari berria da Maite Errarte Zurutuza (Beasain, 1995), urrian Fermin Leizaolaren lekukoa hartu ondoren. Kultura materiala aztertzen jarraitzeko beharra azpimarratu du, gizartearen memoria eta bizimodu aldaketak erregistratzeko... [+]