A petición da Secretaría Xeral de Paz e Convivencia do Goberno Vasco, o Instituto de Dereitos Humanos da Universidade de Deusto elaborou un informe sobre a inxustiza sufrida polos ertzainas e as súas familias por mor da ameaza de ETA (1990-2011). Paréceme ben que se analicen os conflitos e, en concreto, que ETA recoñeza todo o sufrimento que xerou.

Pero estou convencido de que os institutos e as secretarías creados como fungos nos últimos anos prestan máis atención a certas inxustizas que a outras, dependendo de quen sexa o autor. Ademais, o desequilibrio da cantidade de diñeiro ou dos medios empregados é evidente. Aí están algúns investigadores voluntarios, a pesar das dificultades e a cambio de diñeiro, traballando a memoria histórica ou analizando o mapa invisible da tortura, que Europa castigou por oitava a España por non investigar a tortura, e outros cobrando con todos os recursos o soldo mensual.

Máis aínda, chámame a atención a escasa atención que se presta, coa escusa do terrorismo, á eliminación das leis e as actitudes represivas que se foron implantando e dando corpo ao longo dos anos, que se consideraban excepcionais, pero que se quedaron para sempre. Esas leis non afectan á convivencia? A estas alturas xa hai quen din: ETA desapareceu pero agora temos que facer fronte ao risco yihadista.

Sigamos co desarraigamento, a invisibilidad e o resto dos problemas que tivo a Ertzaintza nestes anos. Evidentemente, desgraciadamente todo iso pasou, pero tamén estou convencido de que non todo é responsabilidade de ETA e dos seus “partidarios”. A Ertzaintza é responsable coa súa actividade –e non dos outros dous tipos de policías– dos problemas de desarraigamento e integración social. Fai un par de anos denunciei enerxicamente nestas páxinas a actuación da Ertzaintza en relación co conflito de Kukutza.

A Ertzaintza (todos os policías) é unha rama do sistema que xera moita inxustiza. Isto prodúcelle necesariamente desarraigamento respecto dunha parte da sociedade, mesmo hostilidade. Pregunte aos traballadores axitados nunha folga a quen defende a Ertzaintza. Moitas veces, ademais, foi máis aló de cumprir ordes. Recordo que a Ertzaintza puxo a disposición da Audiencia Nacional aos detidos nunha manifestación pacífica contra o TAV. Algo parecido ao que sucedeu co resto de policías do mundo. Os xefes de Policía de Los Ángeles quéixanse a miúdo de que a cidadanía se encamiña contra eles e elas mesmas a súa indignación polo sistema. Mesmo nos incidentes que se están producindo en Francia, escoitamos as queixas de moitos policías. Non se merecen o rancor e a brutal resposta dos manifestantes. Que dicir da actividade dos Mossos d´Esquadra. Con todo, uns e outro non pregúntanse por que esa mala fama. Aí reside a clave.