O teu relato é íntimo desde a raíz, pero tamén ten unha dimensión política.

O máis político que podo facer nestes momentos é, sen dúbida, explicar por que hai noite en min e devórame incansablemente. É dicir, explicar a enfermidade como unha acción política. Compartir sería politizar o meu malestar. Transformar a enfermidade en arma.

É dicir, diagnosticar unha época diagnosticándose a si mesmo.

É un libro totalmente persoal, no que se mostra o meu proceso de destrución física e mental, pero ao final convértese nunha voz colectiva. A aposta era esa: vou até o fondo do que me pasa, dalgunha maneira conecto cun malestar social, e a politización da existencia fai que a enfermidade se converta en arma. Fago un diagnóstico persoal, pero ao mesmo tempo é o diagnóstico dunha época. A voz persoal desocúpase e convértese nunha voz colectiva.

Dixeches diagnóstico, termo de medicamento. Pero o seu foi achegarse á filosofía.

A xente que hoxe quere manterse en pé, sen arrodillarse, que non quere sufrir a humillación diaria, ten problemas coa vida, problemas políticos. Ante estes problemas coa vida, a psicoloxía queda na pel, na descrición dos problemas dunha vida privada. A filosofía tentaría entrar máis no fondo escuro de toda vida: que sabemos dunha vida, que sabemos da nosa propia vida, como atravesamos a impotencia política, como se fai sostible unha vida política. E todo iso sen enfermar.

Vostede caeu enfermo, canso crónico.

Bo, clasificáronme dentro dunha síndrome no que caben todo o que non se pode explicar. Cría que o ser clasificado, o dar nome á enfermidade, podería deter a destrución que sufro. Pero o cansazo non é unha enfermidade que se padeza. É unha maneira de ser.

O psiquiatra teno claro: desenvolviches moito a parte intelectual da túa personalidade e pouco a emocional.

O medicamento divide de forma clara a saúde e a enfermidade, e iso é problemático. Mesmo agora, cando apareceu un grupo de enfermidades, que chamo enfermidades da normalidade, que xorden da inadaptación á normalidade. Trátase de enfermidades que os médicos non saben diagnosticar e que, á vez, son moi personalizadas, diferentes entre si. Cando estás constantemente mobilizado dentro desta máquina que chamamos vida, rómpesche. E que pasa cando rompe unha vida, como salguen as forzas desa ruptura?

É unha boa pregunta.

O primeiro que temos que recoñecer é que somos unha anomalía. E iso levaranos á forza da dor, ou mellor, á forza da dor. É unha anomalía querer vivir e non poder vivir. Si tes problemas coa vida porque non che adaptas totalmente á normalidade, porque es unha anomalía –e en certa medida somos xa todos–, crúzache unha forza de dor. A cuestión é como tomas esa forza de dor e como a corrixes. A dimensión colectiva axuda a articular ese desexo de vida.

Mencionou as enfermidades da normalidade. Cada sociedade ten os seus partidarios.

É un malestar social o que denuncia a esta sociedade como opresor, como brutal, inxusto. Hoxe coñecemos as enfermidades do baleiro, ansiedade, anorexia; enfermidades do sistema inmunolóxico: fatiga crónica, sensibilización química múltiple, fibromialxia. Como chamar á enfermidade da normalidade? Seguramente o cansazo é o nome máis axeitado.

Por tanto, a normalidade é absoluta e non hai excepcións. A enfermidade sácache da normalidade.

A enfermidade, para os románticos, era un signo de distinción. Nunha época global, a propia normalidade volveuse moito máis interesante que a excepción. Digamos que o cansazo fai perder a alegría a pesar da mediocridade que che saca.

É que imos sacar a enfermidade da nosa sociedade?

A enfermidade está integrada na natureza humana, é totalmente propia. E, ao mesmo tempo, sempre foi sinónimo de decadencia, de impotencia. A saúde, pola contra, a verdadeira saúde, require aceptar a enfermidade, dominala e convertela nun estímulo para vivir.

E, desde a enfermidade, cal é a relación coa morte?

No caso do cansazo crónico, diría que é fundamental: si se interioriza a morte pode vivir. Eu volvinme, debo pór a morte no meu interior porque esta vida é insoportable. Unha forma de relación coa morte impídeche sentir medo ante a morte. E iso conéctao con querer vivir. Como podes cambiar a túa vida se non a odias? Non se pode facer unha afirmación pura da vida, porque a vida é escura. Pero esa é a graza da vida, perdería o interese se fose absolutamente claro.