Xunto coa ikastola durangarra Ibaizabal, encargáronse de organizar o Ibilaldia deste ano en Kurutziaga. Ademais, teñen en marcha un proxecto interesante: repensar o patio. Á fin e ao cabo, no centro teñen claro que é un espazo educativo máis e que inflúe moito nas relacións entre os nenos. Observaron que o espazo exterior de Kurutziaga responde ao modelo habitual: os campos de fútbol e de futbito –e nun segundo nivel as canchas de baloncesto e os frontóns– ocupan o maior espazo, creando relacións desiguais: os mozos ocupan o espazo principal –sobre todo eles os que xogan ao fútbol– e as mozas quedan nos recunchos, nas bancadas, nas escaleiras…

Consultouse aos alumnos, pero chegaron ás mesmas conclusións. “A actividade depende de como organizamos a zona: si tes campos de futbito e fútbol no centro, estes sempre prevalecerán. É un día sen fútbol, sen balóns, pintamos a cancha de futbito para poder facer outros xogos… pero en balde. Si no campo de fútbol os nenos están a facer algo máis, iranse cando apareza un equipo que queira xogar ao fútbol”, cóntanos Gaizka Uriarte, profesor e impulsor do proxecto. Para cambiar a situación tiveron que cambiar o espazo e comezaron a facelo, aproveitando a oportunidade para ampliar a relación coa natureza no patio.

Tirolina, areal, xogo libre, zonas tranquilas…

Kurutziaga conta con ao redor de 1.000 alumnos e a súa participación foi fundamental no proxecto (sobre todo en Primaria). A análise descritiva e crítico da situación realizouse xunto aos nenos e nenas –a ver si o espazo que asumen as nenas e os nenos é equilibrado…–, e logo chegou o momento de soñar: os nenos e nenas debuxaron os espazos desexados, acordaron o deseño do espazo exterior por aula e por niveis, e cada nivel debuxou o patio soñado, nun mural, a través de maquetas, con plastilina, coa fotografía… Propuxo o deseño do espazo. De feito, os pais e nais tamén forman parte do proxecto.

E que é o que os alumnos soñaron? A primeira crítica foi que o patio é moi gris e escuro, que necesita vitalidade e cor. Solicitáronse máis espazos naturais, actividades relacionadas coa natureza, maior protagonismo do horto; “nos debuxos vimos claramente: predomina o verde”. Para subir ás árbores pídense cordas ou pontes tibetanos e a clave será aproveitar as zonas verdes e as árbores que rodean o patio de recreo. Tamén queren que os espazos naturais sexan un espazo de investigación, xogando, estudando as plantas… Tamén queren reflectir a vida, porque o patio irá cambiando coas estacións, coas follas novas e perdidas, coas cores… Ademais, a madeira será a protagonista, xa que se pode descartar o plástico e quérense elementos naturais na contorna.

Outra das demandas dos alumnos é reducir o espazo dedicado ao fútbol e dar opción a outros deportes (escalada, ping-pong, voleibol, patinete…). Manterase a zona de futbito e retirarase o campo de fútbol, xa que o campo se encherá de herba e crearanse espazos variados, con espazos para estar tranquilos e albergues (como xogos de mesa), xa que os alumnos pediron recunchos tranquilos onde non haxa risco de tocar balóns. Non houbo nin un só mozo, nin unha moza, que se queixou de arrincar o campo. “Pola contra, as discrepancias chegáronnos por parte duns pais, de nais e pais que teñen nenos fóra da escola no fútbol, pero non poden ir en contra dun proxecto así”.

Haberá moitos espazos para fomentar o xogo libre –e non dirixido–: un tronco pode dar para moito, un areal amplo que tamén o ordenará, para xogar coa area á carta, ou a auga. A auga terá unha presenza notable e cun bo sistema de drenaxe, sobre todo na primavera e verán, poderase divertir con auga.

Instalaranse bancos, haberá máis sombra para protexerse do sol –árbores robustos que darán sombra– e crearase un anfiteatro nun alto para dar clases, facer espectáculos… “O teatro ten moita importancia no noso colexio”, subliñou Uriarte. Tamén haberá novos tobogáns, longos e amplos, colectivos, para que os nenos e nenas poidan acceder a máis dun neno porque así o solicitaron. “O patio non é do todo liso, ten relevos e pode ser un problema para moitos, pero para nós é un reto; por exemplo, a pendente facilítanos a posibilidade de pór tobogán e tirolina”, di Txintxurreta.

Un percorrido con moitas texturas, unindo todo

Unindo todos os espazos e demandas, trazarán un percorrido, a modo de bidegorri, con texturas, materiais e cores: area, grava, asfalto… A intención é que teña múltiples usos, para moverse dun lugar a outro, para xogar, patíns ou correr… O camiño principal contará con 375 metros de lonxitude e numerosos carreiros. Tamén queren que sexa un percorrido dos sentidos, que ao longo do camiño póidase cultivar os sentidos. Os entrevistados destacaron a xestión do ruído, xa que ao longo do percorrido se intercalarán zonas tranquilas que eviten calquera ruído.

Un proxecto aberto e vivo sen fin

Unha vez soñado, é o momento de chegar a un acordo co Concello e concretar o orzamento. Celia Imaz e Iratxe Txintxurreta son arquitectas e comparten equipo cunha enxeñeira e unha paisajista. Primeiro realízanse as obras e despois constrúese o espazo en auzolan, de maneira conxunta entre adultos e nenos. Prevese que en dous ou tres anos as bases estean asentadas, pero o proxecto non ten fin, xa que se trata de revisalas cada ano e ir adaptándose ás necesidades e aspiracións, de ter algo flexible, aberto e vivo.

Os nosos tres entrevistados están convencidos de que coa posta a disposición dos diferentes espazos mesturaranse máis todos, será unha oportunidade para o xogo mixto e fomentarase o intercambio e o enriquecemento das relacións entre mozos e chicas, e tamén entre persoas de diferentes idades.