No verán de 1615, baixo as ordes de Pedro de Aguirre, Esteban de Telleri e Martín de Villafranca, tres baleeiros vascos desembarcaron na costa islandesa. Martín era, aos 27 anos, o capitán máis novo e poderoso do mundo. Coñecía tamén o seu valor e a súa destreza para a caza. Cando se dispuñan a emprender a viaxe de volta, o forte mar afundiu os baleeiros vascos. Durante o verán, a caza xenerosa permitiu unha boa acollida entre os agricultores e gandeiros locais, pero o outono trouxo frío. A fame e a fame enfrontaron aos aldeáns: os mariñeiros e pastores pasaron do intercambio ao roubo, e antes do inverno a aventura converteuse nunha traxedia.
Trátase dun documental que ten como obxectivo investigar a traxedia dos baleeiros vascos que se produciu hai case catrocentos anos. Unha historia sen branco nin negro, nun pobo que ten once palabras para dicir branco. Quen eran aqueles baleeiros? Onde están afundidos os seus barcos? Como viviron os últimos días fuxindo dos agresores? Repasando o seu último percorrido, analizando datos históricos e explorando submarinos para a procura de buques, tentarán responder a estas preguntas.
O documental segue dous fíos que se entrelazan entre si: por unha banda, a historia da procura de investigadores que se mergullan na historia. Os arqueólogos Ander Arrese e BEÑAT Iturrioz, e o documentalista Eñaut Tolosa, viaxarán a Islandia en busca das ruínas dos baleeiros vascos. Alí, os baleeiros seguirán o camiño percorrido nos últimos días previos á súa morte, buscarán embarcacións mergulladas, buscarán restos arqueolóxicos dos baleeiros, explorarán documentos e terán entrevistas con expertos da zona: pescadores, arqueólogos, lingüistas, etnógrafos, mergulladores.
Doutra banda, a narración do acontecemento histórico foi representada a través da animación con debuxos animados.
Martín de Villafanca, capitán. Era donostiarra. Fora nomeado para suceder a outro capitán, polo que non contaba co visto e prace da tripulación. Era audaz e moi hábil co arpón. En vésperas deste desgraciado outono, o 19 de setembro de 1615, Martín tivo unha discusión con Jon Grimsson, cura de Árnes sobre un trato e ameazoulle con colgalo do pescozo. Algúns din que foi ese feito o que provocou a caza contra os vascos.
Ari Magnusson, o xerife. Boa familia. El permitiu aos vascos cazar en augas islandesas e foi el quen condenou á morte e organizou a tropa para capturalos. Quizá co fin de ocultar o permiso de pescar.
Jon “Laerdi” Gudmunsson, pensador autodidacta e mago. O narrador máis fiable do sucedido. El mesmo fixo unha lectura crítica dos feitos, pondo en dúbida o comportamento cruel dos seus concidadáns.
Peter, piloto. O segundo no barco de Martin desconfiaba do seu capitán. Jon Laerdi e Peter chegaron a ser bos amigos a través dunha comunicación moi básica. Adiviñou que a viaxe tería un final tráxico.
GOGOAN ekoiztetxeak eta SUHAR arkeologiak elkarlanean aurkezten duten proiektua. Duela 400 urte Islandian erail zituzten 32 euskal bale arrantzaleen historiaren oroitzapena eta zabalkundea jorratzen ditu.
Dokumentala ikusgai:
Maiatzak 23: Deba. 19:00etan, Kultur Etxean.
Maiatzak 25: Mutriku. 19:00etan, Kultur Etxean.
Maiatzak 26: Zumaia. 19:00etan, Kultur Etxean.
Maiatzak 27: Beasain. 19:00etan, Usurbe Antzokian.
Ekainak 7: Donostia. 19:00etan, San Telmo Museoan.