“Normalmente, cando empezamos a facer os labores de recolección, é porque sentimos que algo vai perder. Hai unha tendencia a reunir os dialectos, e o proxecto Burbunak e Etsayak tamén se sitúa nese contexto”. A Sociedade de Eúscaro Dobera e a Sociedade de Ciencias Aranzadi iniciaron o proxecto co obxectivo de recompilar o patrimonio oral sobre a natureza de Hernani. Ademais da perda dos dialectos vascos, o filólogo Eñaut Agirre (Dobera) e Iñaki Sanz Azkue (Aranzadi) de Hernani descubriron que se estaban perdendo o coñecemento e a sabedoría da natureza. Así, comezaron o documental xunto ao cámara Joxean Ruiz e o editor Jon Mari Beasain. Si a película presentouse na primavera, o obxectivo é facer un libro co material recolleito de face ao futuro.
Sobre o valor dos dialectos
Nunha época na que se fala moito de ecoloxía lingüística, Agirre cre que debería exporse o mesmo dentro do eúscaro: “Cada dialecto achega moito á nosa lingua, polo que un dos nosos obxectivos era tamén concienciar e pór en valor a importancia dos dialectos locais”. Neste sentido tamén vai o título: Burbuna e etsaya son dúas palabras (na foto) que se usan en Hernani para designar ao mesmo bicho.
Amplo vocabulario da natureza
Nas entrevistas realizadas, Agirre e Sanz Azkue recolleron os nomes de máis de 350 especies de animais e plantas. Moitas destas especies teñen, ademais, máis dun nome, que varía dun caserío a outro. “Un paxaro, por exemplo, ten seis nomes en Hernani”, explica Agirre. A conexión entre a natureza e a linguaxe é evidente, segundo o filólogo: Quen ten unha relación máis próxima coa natureza, quen ten máis coñecemento, ten un rico vocabulario para expresar o que ve.
Hoxe en día, é evidente que vivimos máis atados á cidade e máis afastados da natureza. “Antes vían as plantas e os animais todos os días. Agora temos outro estilo de vida e por tanto utilizamos outro dicionario”, explica Dobera, membro da asociación.
En contra do que puidese pensarse, os autores do proxecto han visto que moitos mozos aínda teñen un “coñecemento asombroso” e sentiron un gran interese en recuperar todo ese vocabulario. Hai, pois, futuro. Como dixo a bertsolari Maialen Lujanbio sobre o proxecto, “cando todos os paxaros son paxaros, todas as árbores e todos os insectos son bichos” é bonito recoller esta sabedoría. Canto máis coñeces, máis vives, porque amamos a contorna!
