Alegría, tristeza, medo, noxo e cólera. Estas son as emocións do xénero humano. Sempre segundo a película Inside Out.

Unha película que mostra a capacidade das grandes corporacións de entretemento para incorporar un imaxinario concreto á conciencia humana. Hai que recoñecer que as ciencias físicas e experimentais son moi hábiles no seu labor divulgativo e conseguiron chegar a un acordo coas industrias do lecer. Estou convencido de que si os mentores da película en cuestión tivesen en conta a forma en que a literatura e a arte describiron durante séculos o complexo conxunto emocional das persoas, os afectos serían mecanismos máis sutís do que se mostran.

Os afectos están a volverse máis sutís en mercadoría, iso si, no contexto do capitalismo cognitivo.

Inside Out é precisamente unha mostra desta evolución, que está presente no mundo empresarial e nas estruturas de traballo relacionadas coa comunicación lingüística –universidades, medios de comunicación, etc.–. En concreto, a película reduce as nosas formas de sentir a un pragmatismo desesperante. Fíxache no que fai con tristeza: xustifícao na medida en que é “necesario”. Que clase social é esta que nos convida a clasificar as emocións que nos cruzan como funcionais ou disfuncionais, que nos negan o dereito a sentirnos ou ao pracer.

Ao mesmo tempo, están a traducirse os afecto aos estudos sociais e culturais, está a darse un “xiro afectivo”.

Sen dúbida, pero desde o punto de vista do pensamento crítico é importante estar atento a este xiro. Nun mundo no que case todo se puxo en camiño de explotar, parece que a intimidade é a última fronteira que queda por superar. E non hai que esquecer que os coñecementos académicos tamén viven hoxe, en gran medida, baixo a influencia dos mercados e as lóxicas económicas.

Roland Barthes dixo: “Do amor non hai ciencia”.

Creo que Barthes adiantouse a lanzar o amor, cando dixo que para falar de amor é necesario, en certo xeito, confundirse co amor, crear un discurso namorado. Aí vese un exercicio de transparencia e honestidade, uns valores cada vez máis escasos, falar sen rede. E esa posición de falar é tamén a de escoitar á outra.

Antonio Negri considera o amor unha forza subversiva.

O amor sería unha paixón activa, porque impulsa ás persoas a facer e compartir. Neste sentido, o amor supera a noción de individuo, pero tamén de parella, si entendemos á parella como simple aumento de individuos. Negri defende a capacidade do amor para crear comunidade.

En Nymphomaniac, Joe enfróntase ao amor contra unha sociedade “obsesionada co amor”.

Cando falamos do amor, é un afecto que debe conducirnos a unha felicidade que se considera necesaria? Si temos amor, simplemente “amor de parella” –en xeral heteronormativo– é fácil coincidir coa frase do personaxe. Con todo, diría que o discurso do amor é absolutamente solitario, xa que se reduce á lóxica comercial de San Valentín, días ou similares, ou á maquinaría ao redor dunha parella –heterosexual ou homosexual– estable.

Logo está a virtualización tecnolóxica da vida afectiva.

A socióloga Eva Illouz afirma que o obxectivo é controlar a última fortaleza do capitalismo avanzado fóra da súa competencia, a intimidade das persoas. E é bastante perturbador pensar como o capitalismo converte o negocio en soidade ou desamor de millóns de persoas potencialmente, de todos nós. A insatisfacción da xente é xerada e explotada polas mesmas instancias de consumo.

Mariña Garcés advírtenos do diaño do que se chama amor romántico.

Admitir que o amor romántico é a priori un mal amor paréceme un absurdo. Os psicólogos e educadores teñen hoxe o monopolio de decidir que é o amor e que non é. Pero é indiferente que digamos que o que debe corrixir a nosa actitude amorosa é o cálculo –sen unha proxección disimulada das relacións de interese económico nas relacións persoais–.

“O amor está por reinventarse”, dixo Arthur Rimbaud.

Judith Revel é unha filósofa que insiste en que a experimentación debe trasladarse ao ámbito da política, non só á estética. E a partir desa idea, engadiría que nun mundo obsesionado con controlar a nosa forma de sentir e de relacionarnos, cada día é máis necesario reinventar o lugar que ocupa o amor nas nosas vidas, en lugar de reducir os seus efectos, ampliando o seu alcance.