A Brian, membro do Instituto da Natureza de Álava, ouvinlle dicir que o 80% das aves migratorias morren durante a viaxe; só o 20% consegue volver ver a primavera. Estas aves viaxan cada ano por un ambiente máis cálido para vivir, e a maioría das veces atópanse coa morte. Aínda que migrar é unha estratexia para sobrevivir, pagan moi caro o pasaporte de máis alá do inverno: oito de cada dez quedan en camiño.

Sen ofrecer datos concretos, Donald Tusk quixo lanzar unha mensaxe similar aos migrantes non europeos: “Do not come to Europe”. Non sabiamos –polo menos eu non o sabía– que o presidente do Consello de Europa estaba dotado de zoología e, moito menos, de ornitoloxía. Aconsella vivir e non arriscar, até o punto de mandar nun ton case neutro. Non intentos infrutuosos: “It is all for nothing”.

Os vascos coñeciamos, especialmente na voz de Mikel Laboa, o paradoxo das aves erróneas de Joseba Sarrionandia, apoiada na xanela, onde se distingue a luz e a sombra. Luz e sombra asentáronse no valo esprés de Europa, un lugar no que se separan os refuxiados dos migrantes económicos.