Non o nego: Desde que Gorka Bereziartua mencionáseo, naquel afastado 2008, para abrir este espazo que acolle obras literarias que non son novidade, tiven entre as lecturas queridas Itzalen de Juan Garzia Garmendia. Imaxínache, si organizásese unha manifestación, e ademais da adhesión de Bereziartua, eu tamén asinaría para que Garzia volva escribir –tras a publicación da novela Fadoa Coimbran en 1995 non sacou ningún libro de ficción–.

Broma, ou algo así. Nunha conversación memorable –polo que dicía, pero tamén pola súa habilidade para esquivar algunhas das cousas que lle preguntaban–, os Bateleros do Volga preguntaron: “Convertíchesche nun Bartleby vasco?”. A resposta foi: “Que pinto (ou eu) na literatura vasca actual? Non hai manifestacións organizadas, polo menos que eu saiba, para que volva escribir. Confórmome con traducir a súa lema ao eúscaro: ‘Prefiro non’.

Ademais dos dous libros que xa lle mencionamos, polo menos autores de obra curta, ten outro antecedente, o primeiro: Quizá. Un total de catro libros de relatos, entre eles a longametraxe Pernixio, premio Ignacio Aldecoa, máis o prólogo de Anjel Lertxundi, máis o epílogo do propio autor. Na citada entrevista Garzia di: “A maioría das pezas de Akaso partiron aí, coa miseria: o desafogo do mundo dos avós, a sesión de liquidación de contas cos monxes da escola”. Sería do segundo grupo, nun só exemplar, denominado Xogos de Bele. O resto, máis ou menos, dos outros, aínda que o cuso de Petiri-landako sexa máis dos que Lertxundi sinalaba como “recoller a tradición narrativa oral e configurala literalmente”. En poucas palabras: o catro contos teñen personalidade e personalidade propia.

A única crítica que lle fixo Xabier Mendiguren Elizegi foi a seguinte: “Este é un libro de contos, e moi bo. Tamén diriamos moi ben”. É unha trampa, pero visto que despois chegou a sombra de Itzal, o comentario paréceme demasiado atrevido. Quero dicir que coa segunda superou á primeira. Ademais, é o que mellor sitúa aos contos do primeiro bloque. E co nome de xogos Bele, dixo: “A pesar das pretensións que ten, ou quizá por iso, non me parece que o fixo do todo ben”. A min, con todo, este é o conto que máis me chamou a atención, entre outros máis habituais. A máis absurda, si, pero a máis interesante. A única que tiven que ler dúas veces, e, sen dúbida, a única que non me deu preguiza ler dúas veces.

Mendiguren, en 1988: “Quédanos, por tanto, a esperanza de que Juan Garzia continúe no mundo da narración”. Pasaron os anos, pero a esperanza non se perdeu. Aínda que teñamos que organizar unha manifestación. Aínda que preferiría non facelo.