Esta semana, o 3 de marzo, cúmprense corenta anos desde que a policía franquista asasinou a tiros a cinco traballadores de Vitoria-Gasteiz. Nunha igrexa estaba a celebrarse unha asemblea no marco dunha folga xeral con reivindicacións laborais e sociais. Os seus nomes, que poderían pertencer a calquera outra persoa, xa nos son coñecidos: Pedro María Martínez Ocio, Francisco Aznar, Romualdo Barroso, José Castillo e Benvido Perea. Moitos resultaron feridos de bala. Desde 1976 existe unha impunidade de corenta anos ofrecida polo Estado español aos responsables daqueles crimes franquistas, ao entón ministro de Gobernación, Manuel Fraga, xa falecido, e ao entón ministro de relacións sindicais, Martín Vila.

Ante a actitude do Estado español, o Parlamento Europeo vai escoitar estes días a denuncia da Asociación 3 de Marzo. Queren que se abra unha investigación e pídaselle xustiza, verdade e reparación a Madrid.

Daquela folga de 1976 deberiamos destacar dúas materias. Primeiro: Esta folga saíu adiante grazas á unión entre os traballadores e o pobo, especialmente as mulleres, que achegaron moito para apoiar e desenvolver a mobilización. Segundo: A folga xeral mantívose grazas á colaboración dos traballadores entre as distintas empresas, non a través dos sindicatos, senón a través da coordinadora que se conformou cos traballadores elixidos na asemblea. A asemblea xeral, que se celebraba habitualmente na igrexa, era un punto de decisión para levar a cabo a folga. Esa autoorganización non lle gustaba nin á patronal nin ao Goberno. Eles preferían negociar cos sindicatos. E, sen dúbida, esa foi a principal razón para atacar á asemblea e disolverse a tiros, causando cinco mortos. Este foi o caso de Vitoria 1976.