Decidín contar unha anécdota con moito risco de dicir algo que é evidente. Ás veces teño un complexo de mirar ao País Vasco desde Marte, e perdo a capacidade de saber que é e que non é evidencia. Polo si ou polo non vai alí.

Estiven no País Vasco (1) e tiven que acudir ao Centro de Saúde, á consulta do pediatra. Recibíronme estupendamente. Castelán. Como non estamos no sistema, a acollida deume cita co primeiro pediatra que dispuña dun tempo. Ao entrar na consulta, activei ao meu sociólogo de cabeceira. Teño menos dun segundo para facer o diagnóstico: ela non me falará en eúscaro, pero, por idade, as posibilidades de saber euskera (a miña contorna de idade) son maiores que as de non saber. Así que eu fareillo. Preguntando si sabe eúscaro. “Bo, si”, respondeume. E atendeunos en eúscaro (tamén moi ben). Non podo sabelo, pero é posible que o pediatra utilice por primeira vez o eúscaro no seu traballo. Quizá –e esa hipótese fíxome pensar no grao de evidencia dalgunhas cuestións– porque ninguén lle pediu iso antes. E cando llo pedín, podo dicir por que non: animarlle a iso ou darlle a oportunidade. Non notei nel ningunha inseguridade nin vergoña polo grao da lingua. Eu agradézolle (2). É posible que, mesmo, cando saímos da consulta, púidose escapar un suspiro ao pediatra polo esforzo realizado. Poida que sentiuse orgulloso. Quizais sinta mesmo unha excitación. Sensacións tras unha performance.

No meu caso, debo recoñecer que a situación lingüística dos fillos obrigoume, e de paso afíxome a pedir o eúscaro fóra da miña contorna máis próxima: con respostas moi positivas. Nunca tiven sorte no Metro de Bilbao. Pero si cos socorristas da praia, cos médicos e enfermeiras de urxencias, co persoal de despacho de billetes do parking, cos vendedores de cartóns de cine...

No momento en que estamos, unha escena como a que contamos arriba debería estar a repetir en mil recunchos de Euskal Herria cada segundo. As políticas lingüísticas dos últimos anos chegaron a crear os escenarios necesarios para iso (na Comunidade Autónoma Vasca). Haberá que reformulala, ampliala, perfeccionala. Xa haberá quen se encargue diso. Pero os protagonistas do día a día somos nós. Moita xente aprendeu euskera, e agora tócanos á minoría que utilizamos activar á maioría que entende e que sabe mellor ou peor. Este tipo de escenas teñen que converterse en viroso. Similares con variacións.

Non veño –desde Marte– a dicir que con iso todo estaría resolto. O que eu digo quizá sexa demasiado evidente: para revolucionar o modelo de comunicación, hai que facer clic no interior da cabeza para ser vasco quen ten conciencia e vontade. (Na CAV) non vai ter que loitar moito, non vai ter que vivir moita tensión. Un pequeno clic dentro da cabeza que activa a palabra “maioría”. Aí fóra xa hai suficientes condicións para construír escenarios por todas partes. Para poder encher os grandes teatros, primeiro, hai que facer que a xente se afeccione ao teatro.

1) Algorta. Por tanto: Gran Bilbao, Bizkaia (CAPV).

2) No noso caso, ademais, si o pediatra non fose capaz de desenvolverse en eúscaro, estar a falar nun idioma que o fillo non entende. Iso é o que vivín eu de neno, cando aínda non sabía castelán, cando o pediatra falaba en castelán. Pero aí está a cuestión: somos dúas xeracións diferentes.