Xu Lizhi suicidouse aos 24 anos na cidade chinesa de Shenzhen, o 30 de setembro de 2014. Desde a ducia e media dos suicidios de Foxconn desde 2010, Lizhi é a máis coñecida do mundo, xa que deixou escrita a súa vida imposible no poema.

Quedei durmido de pé ante o poema que leva o título: “O papel embazóuseme ante os ollos. / Tallei con pluma de aceiro un negro irregular / cheo de palabras de traballo. / Atelier, cadea de montaxe, máquina, cartón de fichaxe, horas extras, salario... / Prepáranme para ser dóciles. / Non sei como gritar ou rebelarse, / queixarse ou denunciar. / Só sufro en silencio até rebentar. / Cando cheguei aquí por primeira vez / só quería a nómina gris do décimo día. / Por iso encadeeime a recunchos e palabras, / Renuncia á falta, á enfermidade, aos meus problemas persoais. / Renuncia á puntualidade, renuncia á marcha temperá. / Para o beneficio da cadea de montaxe mantéñoa tan firme como o aceiro e as miñas mans voan. -Cantas noites durmín de pé?”.

Xu Lizhi chegara do campo a Shenzhen, onde se produce a maior parte dos equipos electrónicos hipermodernos do mundo. Quería ocuparse de algo relacionado cos libros, pero fóra da compañía Foxconn non atopara máis que unha miseria máis extrema. Tirouse pola xanela do dormitorio colectivo da compañía, onde vivía durante a semana.

No libro “A machine est ton seigneur et ton maitre” (Makina dá zure jaun eta jabe) acaban de recompilar as experiencias de tres traballadores de Foxconn. Xunto á serie de poemas de Xu Lizhi, o segundo testemuño é o de Yang, un estudante que se converteu en precario traballador.

En terceiro lugar, a socióloga e militante Jenny Chan reuniu como Lizhi a dura experiencia de Tian Yu, unha moza que foi a traballar a Foxconn desde o campo e sobreviviu a un intento de suicidio pero paralítico. Chan explica as condicións que posibilitaron este tipo de dramas: O sistema de xestión do xigante Foxconn, a complicidade do Estado chinés cos seus patróns e a incapacidade sindical.

Os relatos de Xu Lizhi, Tian Yu ou Yang pon de manifesto o reverso do mundo lúdico e de cor das novas tecnoloxías que cambiaron a nosa forma de vida: as xigantescas fábricas remotas son explotadas polos subcontratantes de Appel, Microsoft, Sony, Amazon, Samsung e outras grandes compañías do sector.

No epílogo do libro, a tradutora e xornalista francesa Celia Izoard subliñou este aspecto esquizofrénico das apologetas das novas tecnoloxías comparando “A classe créative deas campus et lle zoo deas manufactures” cos soños de California, meca da economía dixital e o inferno que viven os traballadores chineses.

Fundada en 1974, Foxconn –Hon Hai Precision Industry– conta con máis dun millón de traballadores, é a terceira maior do mundo en número de empregados e produce a metade da electrónica do planeta. Foxconn ten todas as grandes marcas como cliente. En Shenzhen, só na cidade de Longhua ten 300.000 obreiros en lugar de tres quilómetros cadrados, con soldos de até 500 euros ao mes.

15 fábricas, 18 edificios de habitacións colectivas, bombeiros e cadeas de televisión propias, zona comercial... Durante os 6 días da semana trabállase aquí 12 horas ao día e as xanelas das habitacións están protexidas por mallas de ferro, desde que os ruídos de suicidios dos traballadores estendéronse polo mundo.

Mellor un robot que un escravo humano

En California, no campus Mountain View, con sede en Google, os brainstormings fabrícanse nunha piscina chea de pelotas de plástico. Ximnasios abertos día e noite. 30 restaurantes, todos gratuítos... para empregados de elite que tamén gañen 100.000 euros ao ano.

Aquí faise compost con residuos orgánicos, os alimentos son bio, non hai peixe engordado nos viveiros... nas historias de Apple ou dos traballadores privilexiados doutras corporacións de Silicon Valley enxálzase a nova cultura de traballo que se creou ao redor dos hackers hippy-ohr, unha tecnoloxía liberadora que se di que está a parir un mundo novo.

China, dedicada á produción de electrónica desde 1980, non se preocupou moito pola vida dos seus traballadores até 2006. Como esa indiferenza de 30 anos? En opinión de Celia Izoard, a medida que os campus e os laboratorios de Investigación+Desenvolvemento multiplicábanse en Occidente, os países ricos íanse sentando na produción do coñecemento e no intercambio de información, a tecnoloxía de alto nivel que levaba no seu centro se desmaterializó mediante unha operación ideolóxico-máxica.

“A invisibilidad das consecuencias materiais dunha sociedade materialista”, di Izoard: “O traballo na fábrica e na cadea nunca estivo tan lonxe do imaxinario das clases medias globalizadas como o está agora, a pesar de que no mundo hai máis fábricas que nunca e na cadea traballan máis obreiros que nunca”.

Debido á mala relación que temos coa tecnoloxía, non somos conscientes dos seus efectos a nivel mundial. “Os enxeñeiros, empresarios e comunicadores mostran con gran imaxinación as vantaxes desta ou outra tecnoloxía. (...) Pero non mostran ningunha imaxinación ao comparar os beneficios sociais que anuncian cos custos humanos e ecolóxicos dos novos obxectos electrónicos”.

O presidente de Foxconn, o oligarca Terry Tai-ming Gou, 84 na lista das persoas máis ricas do mundo, convidou en 2012 ao director do zoo de Taipei a dar unha conferencia sobre os principais cadros da corporación sobre o tratamento dos animais. O lehendakari asegurou que "un millón de persoas estaban fartas de ser o xefe dos animais". Non é unha anécdota trivial, porque Gou anunciou que quere eliminar na medida do posible aos traballadores humanos, substituíndoos por robots.

Izoard conta que en 1949 o fundador da cibernética, Norbert Wiener, alertou aos dirixentes do sindicato maioritario de Estados Unidos sobre os riscos dos procesos de automatización: “Calquera man traballadora, si ponse en concorrencia cun escravo, sexa home ou máquina, está condenada a soportar as condicións laborais do escravo”. Nos tempos de ouro de Hipster non se ouven moitos avisos deste tipo.

En Chinesa ven, sen dúbida, folgas e enfrontamentos dos traballadores, pero Izoard ve a capacidade de facer fronte á situación das clases medias globalizadas. Esíxenos un esforzo de imaxinación: “E si volvésemos empezar todas as infraestruturas necesarias para producir todos os computadores, televisores, iPad, máquinas fotográficas e televisores que utilizamos no noso territorio?”