Relatou por encima do escenario, trinta e catro anos antes, o problema que tiveron co tema Bizkaia Maite, ao organizar as cancións do disco Zuberoa/Askatasunaren Semeei de 1981, xa que unha delas quedaba fóra, superando a duración que o vinilo de entón esixía.

Inmediatamente e por unanimidade decidiron, entre os que traballaban no terceiro disco longo de Lertxundi, que Bizkaia Maite debía de ser a encargada de sacarlle o disco.

Logo chegou a noticia de Madrid, de que na fábrica de discos tiñan algún arranxo para o vinilo e que Bizkaia Maite tiña un sitio por tanto, si queríase.

Hoxe en día, Lertxundi cre que, aínda que naquela ocasión decidiu non pensar dúas veces e non porse de acordo cos demais, Bizkaia Maite é a canción máis bonita que creou nunca.

Máis tarde, Lertxundi dedicou a letra a Joxanjel Irigarai, autor das letras da canción que tiña ao meu lado, na inauguración do Kafe Antzokia de Bilbao do 15 de decembro de 2016, ano antes da Bizkaia Maite interpretazioa.Hogei.

Ao cabo dun ano, preguntei: “Entón, o que o meu pai pensa de Zuberoa, digámoslo… é vostede mesmo?”.

Xeografía musical imaxinada de Lertxundi, non imaxinarias. Un triángulo amoroso bizarro, os vértices máis importantes en Roncesvalles, Stonehengen… e o terceiro? Estou a perder o tempo! Viena de Cohen, Chiado de Pesso? Tamén me está chegando un delicioso aire mediterráneo, grego ou... e un ruído de garganta que quere ser niuorleansiano, claramente máis gutural.

É capaz de completar o primeiros corenta minutos da actuación de Lertxundi sen tocar as cancións máis coñecidas. Despois, pouco. A cambio de escribir estas cancións, máis dun vería xustificada a venda da súa alma ao diaño, pero Lertxundi mantén toda a súa ambición artística, e para iso –para facer que pasen ben as cancións menos coñecidas– ten unha sonoridad coidada e os seus compañeiros de primeiro nivel (Untzu, Ramírez, Zeberio, Zugasti…), que como se coñece é un gran perfeccionista e que non ten moito son antes da hora.

No Día de Reis deste ano, Benito cumpriu setenta e catro anos.

Joxanjel é de outono.

Cantos somos?

O preámbulo do vixésimo aniversario levaba escrito:“O concerto só poderase ver de pé”.