Son menos de catro meses para saber si Ipar Euskal Herria, por primeira vez, vai conseguir a identidade institucional para Euskal Herria. O Estado francés está a piques de dar unha resposta á antiga reivindicación do coñecemento, contribuíndo á creación dunha mancomunidade única que aglutine a todos os pobos. Con todo, tanto a palabra como a decisión están en mans dos electos. Na primeira fase, os concellos tiveron a oportunidade de opinar consultivamente sobre o proxecto que o prefecto puxo sobre a mesa a finais do ano pasado. Tratouse dunha participación que ninguén previra e que foi decidida por todos os consellos do pobo, cunha ampla maioría de votos a favor. Atopámonos nunha segunda fase, na que unha comisión integrada por electos de todo o Departamento pode aprobar emendas se a maioría das dúas terceiras partes declárase a favor. O famoso jauntto de Amikuze, Barthélémy Aveza, trouxo unha proposta para unir a súa rexión con Bearne, pero conseguiu reunir moi poucos votos. Ao parecer, ninguén vai propor nada máis para pór en dúbida a proposta do prefecto. A terceira fase decisiva prolongarase desde finais de marzo e prolongarase durante 75 días, nos que os edís deberán pronunciarse en cada localidade se ou non. Por último, durante a segunda metade do ano, a redacción dos estatutos colexiais, a selección de competencias e a consolidación da fiscalidade deberán ir da man dos pactos políticos para que o 1 de xaneiro de 2017 o Colexio entre en funcionamento.

No medio deste percorrido, algúns electos que se mostraron moi críticos co proxecto, entre eles catro dos grandes núcleos urbanos, acaban de presentar unha nova proposta: converter as dez comunidades de hoxe en oito, aplicando as excepcións da lei, e crear un polo de coordinación entre elas. Unha proposta feita con todo dereito pode ser agradecida desde o punto de vista do debate democrático, pero ese gato, con todo, ten outra cola. Foi significativo que na rolda de prensa de presentación algúns dos do interior mencionasen a preocupación pola superioridade da costa, mentres que os do centro urbano contiguo denunciaban na asemblea colexial un número excesivo de representantes do interior. A proposta non é unha alternativa crible pola presentación do procedemento fóra de prazo e as súas debilidades. O mapa dos oito colexios non se presentou e esquécese da promesa do prefecto de dividir o Norte en tres si pérdese a hipótese dunha mancomunidade única. Non din que nese polo non está asegurada a presenza de todo o territorio. Trátase dun intento de federar a todos as pantasmas, a todos aqueles que rompen o medo e o indecible, é dicir, a unha das dúas maiorías que a mancomunidade única ten que conseguir na terceira fase, a metade dos pobos que representan á metade da poboación. Dificilmente conseguirano, pero nunca se viu unha polarización tan crúa na clase política de Iparralde.