Atenas, c. 330. Aristóteles (c. 384-322) Escribiu política. E nesta obra, entre outros moitos contidos, recolleu as normas de práctica democrática. Estas nove normas resúmense en:

– A elección colectiva de todas as magistraturas.

– Que todos e todas manden sobre cada un e cada un, por quendas, sobre todos e todas.

– Que se adxudiquen por sorteo todos os cargos públicos ou que non requiran experiencia e coñecementos técnicos.

– Que a persoa non ostente en máis dunha ocasión o mesmo cargo público, ou que o teña só en casos excepcionais.

– Que una mesma persoa teña poucos cargos públicos, excepto os relacionados coa guerra.

– Que todos os cargos públicos sexan de curta duración, na medida do posible.

– Que todos os cidadáns e cidadás, elixidos entre todos e todas, administren a xustiza.

– Que a Asemblea do Pobo teña soberanía sobre todas ou as cousas máis importantes. Ningún cargo público terá soberanía sobre nada ou, de existir, sobre materias de pouca importancia.

- Que ningún dos cargos públicos actúe como medio de vida. E si queda algunha, hai que destituíla e convertela en algo sorteable, en lugar de elixir por votación.

En Atenas, esas normas entraron en vigor. Evidentemente, cando o filósofo falaba de “todos” referíase á minoría; no século IV vivían no Ática unhas 250.000 ou 300.0000 persoas, das cales uns 100.000 eran membros da familia dos cidadáns, dos cales, os homes adultos e, por tanto, os que podían participar na Asemblea, só uns 30.000.

Pero utilizaban o sorteo para repartir a maioría dos cargos públicos. Unhas 100 magistraturas –principalmente xefes militares e contables– eran elixidas mediante votación, pero a maioría, as 600 restantes, distribuíanse por sorteo.

Parecíalles o método máis democrático e o axeitado para evitar a corrupción na compra de votos. Ademais, garantía a igualdade de oportunidades. Tamén tiña riscos: a persoa á que se lle asignou o cargo non tiña por que ter a capacidade de actuar neste campo. Por iso, para compensar as carencias duns coas virtudes doutros, traballaban en equipo. Á fin e ao cabo, preocupáballes máis a reunión de poder e bens en poucas mans que a falta de capacidade dalgúns cargos.

Dous milenios máis tarde, Montesquieu e Rousseau, entre outros, reivindicaron os beneficios dunha democracia por sorteo. Pero hoxe en día, ligar democracia e sorteo parécenos un disparate nun sistema no que o diñeiro se tira ao río nas campañas, a falta de capacidade non é un obstáculo e non enfróntase á corrupción.