Ser ou non ser. Achegar valor político ou non. O exercicio ou non dos dereitos. Modificar ou non cambiar. O Goberno de Navarra optou pola non modificación de eta e decidiu que os euskaldunes teñan menos dereitos que os que falan castelán e eúscaro. Duro e duro, pero así é. A comunidade de vascoparlantes recibiu un duro golpe coa Oferta Pública de Emprego que decidiu o Departamento de Educación.

Había dous temas principais para decidir. Unha, o número de prazas da OPE. O Departamento de Educación de José Luís Mendoza defendeu desde novembro que en 2016 sacaríanse 334 prazas, 228 en eúscaro e 92 en castelán. Finalmente, a consecuencia do recurso do Goberno de Madrid, só sacará a concurso 200 prazas, das cales 108 serán en eúscaro e 92 en castelán. Pódense repartir as prazas para que a seguridade xurídica non afecte tan só ás 120 prazas en eúscaro, pero hai que: Ata que non o acorde o Tribunal Superior de Xustiza de Navarra, a medida pode ser razoable e aceptable. Tamén se podía avanzar na defensa do autogoberno, pero con iso entrariamos noutro debate.

O que non é aceptable é o que fixo cunha única lista de profesores. Os bombeiros, médicos, enfermeiros e calquera ámbito de función pública baséanse en listas únicas por mérito e capacidade. Non só en Navarra, senón en todas as comunidades do Estado español.

Na educación navarra non, aquí hai dúas listas, unha para o profesorado que ten que elixir impartir as clases en eúscaro e outra para o que opta por impartilas en castelán. Só obrigan ao vasco a optar a algunhas prazas cando el ten capacidade para o todo. Trátase dun sistema posto por UPN e PSN porque, segundo eles, os euskaldunes teñen vantaxe sobre os que só saben castelán. Sabes máis? Pois toma menos dereitos. Incluso o sindicato AFAPNA de Navarra dio claramente: “Os opositores en eúscaro poderían optar ás prazas en castelán e en eúscaro, e os opositores en castelán non”.

É unha vella reivindicación dos vascos de Navarra e pensábase que esta vez se lograría. Tanto Geroa Bai como EH Bildu eran partidarios diso, e tanto Podemos como I-E situáronse a favor da igualdade de dereitos en favor do eúscaro. En teoría. Dígoo en teoría, porque logo na realidade hase visto que a actitude dalgúns sectores do seu seo, CCOO, UPN, PSN, etc., tamén inflúe neles. Ademais, o propio José Luís Mendoza mostrou unha clara disposición a favor da lista única cando actuou no Colexio de Cultura Vasca.

Era unha boa opción: Que o Goberno español, como de costume, bloqueou de forma inadecuada un número de prazas, condicionando a vontade do Goberno? Vale, pero avanza no outro ámbito, na intención da lista única. Ningún dos dous. Que imaxe queda? Que o Goberno non ten forzas para facer o que cree, que unha forza minoritaria no seu seo, I-E, enganou e que a presión de CCOO, UPN, PSN e Diario de Navarra é moi efectiva.

Sabemos que son poderosos, sería estúpido ignoralo, pero o reto do goberno do cambio é que se produzan cambios noutros ámbitos que eles non queren.Pódense facer cambios na Lei de Símbolos, o Goberno xa aprobou numerosas medidas no ámbito social, a reforma fiscal, as medidas contra os tratos de favor que se dan ás institucións do Opus… pero cando se chega ao eúscaro, non se pode. Decepcionante.

Tal e como recoñeceu, o Departamento de Educación empezou mal co tema da OPE, e terminou mal. Ao principio acusóuselle de falta de pedagoxía, e el recoñeceuno, e fíxoo tamén ao final, porque de momento non explicou aos vascos por que non pódese pór en marcha unha lista única.

A economía vai condicionar moitas das medidas do goberno, e haberá que facer o posible, coa maior vontade e moita pedagoxía. Pero hai varias medidas pardas e silenciosas, e unha delas era a dunha soa lista. A perda de oportunidades, a imaxe de debilidade, a desesperación e a rabia nos sectores euskaltzales son as principais consecuencias que deixou este capítulo da OPE.

O Goberno e os sectores políticos e sociais que o sustentan tamén van deixar feridas á decisión; haberá que buscar camiños para que non se desmayen, porque a alternativa non deixa outra opción.