Eñaut Beloki, membro da asociación de veciños Egia Bizirik: “O primeiro día da iniciativa pensei en falar en eúscaro co meu compañeiro”

Como foi a semana?

Foi ben, saquei conclusións positivas. Deime conta de que vivo nunha contorna bastante euskaldun e fixen un esforzo para achegarme á zona castellanoparlante, por exemplo, no traballo. A iniciativa serviume para cambiar o chip, para pensar como debo comportarme en cada situación, para concienciarme. Máis que un esforzo, se o fas en grupo a iniciativa cobra vida. Estou moi a gusto.

Na zona vascófona andarías como sempre. Que tal no traballo?

Vou en coche ao traballo cun compañeiro e con el tiven a miña primeira experiencia no idioma. O primeiro día da iniciativa pensei en falarlle en eúscaro. Eu faláballe en eúscaro e el en castelán. Deime conta de que o comprendía todo, entendíao perfectamente. Na empresa temos un plan de eúscaro e é un deses que empezaron a aprender eúscaro.

Non lle dixeches por que empezaches a falar todo en eúscaro dun día para outro?

Díxenllo o martes. Expliqueille a iniciativa e pregunteille si importáballe que eu faláselle en eúscaro: “Non, non –me respondeu–, na medida que che entendo non hai ningún problema, iso si, eu respondereiche en castelán”.

Pareceuche estraño que tiveses conversacións en dous idiomas?

Un pouco si. Pareceume que a vitalidade se perdía, a falta de sal. Quizá falte o costume. Polo demais, sentinme ben e non creo que ela sentiuse incómoda.

Pasou a semana. Seguirás falando en eúscaro co teu compañeiro/a?

Si, tentareino. Tiven a oportunidade de facer a mesma proba con outro compañeiro, pero non me atrevín. Teño a impresión de que non lle gusta tanto e a verdade é que non o probei con el. Talvez, no canto de empezar en eúscaro a próxima vez, informareille sobre a iniciativa, a ver que me di.

Como actúan na propia asociación veciñal?

Estamos uns poucos de 40 anos e o resto son máis maduros. Na época en que cheguei, a maioría falábase en castelán. Hoxe en día o escrito faise en bilingüe, e algunhas cousas en eúscaro. As reunións realizábanse sempre en castelán. Agora fanse en eúscaro e a quen non entende en eúscaro o tradutor rumoréalle. Non sempre é así. Se o castellanohablante toma a palabra, ás veces non se dá conta e contesta en castelán, e todos terminamos facéndoo en castelán.

Na asociación estamos a pensar en que podemos achegar como grupo a esta iniciativa e quizá sexa o momento de facer un decálogo para que na asociación non queden no aire as cuestións lingüísticas.

Maddi Ezkurdia, membro do grupo de danzas Trebeska: “Esperaba que me respondesen en castelán e recibín sorpresas”

Traballa na pousada. Como che arranxaches esta semana?

O meu compañeiro é a miña parella, por tanto en eúscaro. Os clientes veñen de fóra, e si non viña o vasco non podía falar en eúscaro. Con todo, unha situación gustoume. Veume un catalán e fíxome a primeira palabra en catalán. Pediume perdón e díxenlle que o comprendía todo e que me importaba. Deime conta de que moitas veces a primeira palabra sáenos en castelán, e a el a primeira palabra saíulle involuntariamente en catalán. Imos á tenda e dicimos: “Fareille a primeira palabra en castelán para simplificala, pero se o fas en eúscaro saberás si sábeo ou non”.

En eúscaro arránxomas mellor que en castelán e en Euskal Herria métome nas tendas e fágoo en eúscaro. Onte, por exemplo, saín dunha tenda a deixar o carriño, estaba a chover e alguén me dixo, “igual ese carro non está mollado”, e díxenlle “acabo de collelo e está mollado”. Despois respondeume en eúscaro.

Que tal che arranxaches nas tendas?

Esperaba que me respondesen en castelán e recibín sorpresas.

Boas sorpresas?

Si. Un día fun comprar un agasallo, estiven en tres tendas e nas tres sabían euskera (aínda que entre os compañeiros de traballo facíano en castelán). En máis dunha ocasión sucedeume que nestes lugares todo fíxose en castelán. Sorprendeume e alegreime.

No grupo de danzas?

Estiven con nenos durante moitos anos, e as reunións cos pais sempre as fixemos en eúscaro. Ao final preguntámoslles si non entenderon algo, se hai que explicar algo en castelán ou non. Nunca tivemos ningún problema.

A semana acabóusevos. Seguiredes mantendo o eúscaro?

Desde o grupo de danzas dixemos que a semana terminou pero que queremos seguir igual, tanto os do grupo como o resto de grupos que participan na iniciativa.

Itziar Redondo, membro de Haurgune: “Paréceme que a xente ía recibir moitas sorpresas positivas neste ensaio”

Falamos antes de que termine o intento dunha semana, pero xa tes algunhas sensacións.

Realicei o curso de TELP e a verdade é que me pareceu que xa tivera en conta as recomendacións, as formulacións realizadas alí e os prexuízos expostos e levábaos á práctica.

Tes unha contorna euskaldun?

Son profesora da ikastola, falo euskera cos meus familiares, falo a vida en eúscaro. Creo que teño algunhas cousas interiorizadas. Por exemplo, a primeira palabra fágoa en eúscaro. Non falo euskera, pero aos coñecidos que o entenden tamén lles falo en eúscaro.

Ten vostede conversacións en bilingüe?

Con xente coñecida si. Eu síntome a gusto, supoño que o outro tamén sente así, nunca me dixeron nada. O reto que me expuxen esta semana foi o de falar en eúscaro tamén cos descoñecidos, é dicir, cos que entenden pero non falan en eúscaro.

E tivo vostede oportunidade?

Si, dúas veces. En tenda: “Queres unha bolsa?”, “Si, dáme catro por favor”, “Tes o cartón de Eroski?”, “Si, toma”. En autobús: “Dásche o billete para o neno?”, “Que?”, e sinalei ao neno e volvinlle a pedir o cartón. Faleille con xestos e sorrindo. Non me puxo boa cara e deume unha expresión amable.

É dicir, que o uso do sorriso é unha estratexia.

En TELP falamos diso. Adoita haber momentos de tensión, vostede pode enfadarse nesas situacións, a negociación pode empeorar. Sempre é mellor sorrir.

Que valoración realizarías?

A min non me custou moito, porque vivo nunha contorna euskaldun e andei sempre en marcha, pero diría que fixen un exercicio máis consciente. Creo que a xente ía recibir moitas sorpresas positivas neste intento. Máis xente do que pensamos sabe eúscaro, ou o entende. Temos prexuízos. Unha vez que cruzamos tres palabras cun veciño en castelán, démonos conta de que non saberá eúscaro e logo tivo a oportunidade de coñecerse e… sabe ou entende.