Segundo os últimos datos macroeconómicos, saímos da crise e podemos estar ante os primeiros “brotes verdes” de verdade. Sen discutir en que medida atopámonos ou non nesta fase, pode ser un bo momento para analizar cal foi o resultado da crise e que é o que vén.

A verdade é que a crise non trouxo demasiadas cousas novas e supuxo un incremento dalgunhas tendencias que viñan por diante, e que nos últimos anos non fixo máis que aumentar a súa velocidade. Entre elas, quizais o máis significativo sexa que as desigualdades sociais acentuáronse aínda máis e non faga máis que aumentar a distancia entre quen máis teñen e quen menos teñen.

Neste sentido, está claro cales son os principais perdedores: aqueles que antes da crise situar nos postos baixos da nosa sociedade. A clase media e a clase media-alta resistiron moito mellor a crise e moitas veces non sufriron demasiados danos. Dito doutro xeito, produciuse o fracaso de quen viven a expensas dos capitais do traballo –obreiros, precarios–, mentres que se produciu un aumento de quen teñen rendas de capitais ou polo menos poden permitir a conciliación de ambos. Non podemos esquecer a evolución da bolsa nos dous últimos anos.

Para entender todo isto, evidentemente, hai que ter en conta os recortes que se produciron nas políticas sociais, pero tan importante é a transformación que se produciu no mercado laboral a través das reformas laborais dos últimos anos. Creo que, salvo algúns sindicatos, non demos a suficiente importancia ás reformas laborais. Estas reformas debilitaron a negociación colectiva e a capacidade de negociación dos traballadores, o que está a permitir apreciar unha aceleración da precariedade das relacións laborais nos últimos anos. As baixadas salariais son un exemplo significativo.

O sector máis destacado é a industria, que tradicionalmente contaba cunhas relacións laborais regradas e, por tanto, con soldos dignos. O descenso salarial que se está dando nos últimos anos é moi significativo, sobre todo no que se refire aos novos traballadores. Tendo en conta que até agora a industria foi un dos principais soportes do “modelo socio-económico vasco”, é evidente que o propio modelo tamén se está cuestionando, é dicir, un modelo de cohesión social baseado en altos salarios e amplas políticas sociais.

O resultado das desgrazas é grave, a inestabilidade vai ser cada vez maior no mercado laboral vasco e os salarios cada vez máis baixos, xa se puxeron de manifesto algúns datos respecto diso. No pasado foi un muro fronte a esta dinámica industrial, pero agora, como consecuencia da reforma laboral, a industria parécese cada vez máis a outros sectores laborais. Por tanto, no ámbito socioeconómico, cada vez parecémonos máis a España.