Nicolás Unanue, traballador do departamento de automatismo de Fagor Arrasate en Markina (Bizkaia), foi seleccionado como eusle pola empresa biscaíña. O seu traballo consistía en falar en eúscaro durante dous meses a todo o persoal do departamento. Alégrase de participar no método Eusle: “O sistema é moi sinxelo, non ten sofisticación. A miúdo falamos demasiado e non facemos nada. A dinámica é bonita e curta. Nun par de meses dáche a oportunidade de saber como estás. Entre nós creouse un bo ambiente, ‘si fallas tes que traer o xantar’, estivemos nese ton”. Pero non todo é tan fácil: “Utilizamos moitas palabras técnicas e empezas a falar e ostras! estamos a cambiar’, e de novo temos que traducilo ao eúscaro. Ás veces faise difícil, pero só tes que afacerche”. O departamento de automatismo, coa escusa de participar no método Eusle, está a piques de facer unha comida; sinal de que foi unha experiencia moi boa.

Contaron coa colaboración da consultora do Emun, Josune Urbieta. Na súa opinión, estaban a desexar participar nunha experiencia deste tipo. Dábanse conta de que na empresa revisábanse os obxectivos correspondentes ao eúscaro e aumentaba a tendencia a facelo en castelán, sobre todo cando se trataba de temas técnicos. Son 15 os traballadores que traballan na área de automatismo, todos eles son euskaldunes, excepto un que non fala pero que o entende ben. No primeiro mes tiveron tres sustentadores e no segundo, tres máis. Cada semana facíanse dúas preguntas aos traballadores participantes: O eusle cumpre a norma, é dicir, sempre o fai en eúscaro? E seguiremos coa experiencia? Os resultados do uso do eúscaro entre os traballadores foron os seguintes: Antes de participar no método Eusle o uso era do 71,5%. Despois de dous meses de experiencia, subiu ao 83% e despois de tres meses de descanso, o 80%. Tras unha boa valoración da edición de 2014, está a levarse a cabo na segunda edición desde setembro de 2015, esta vez nun período de cinco meses. Pronto terminarán dunha vez.

Do escepticismo á ilusión en JMA

Oihana Garcia, asesora de Elhuyar, foi a colaboradora da empresa JMA en Arrasate. A empresa fabrica chaves e o propio García di que buscaban as claves para que o eúscaro fose máis utilizado. 15 anos desde que se puxo en marcha o plan de eúscaro. O 10% dos traballadores non saben eúscaro, o uso entre o 40 e o 45%, e o 63% entre euskaldunes. Afirmaron que si á posibilidade de utilizar o método eusle, pero tiñan moitas dúbidas, xa que fixeron outros moitos esforzos e os resultados non sempre eran os desexados. Despois de dous meses de intentos, “os resultados empezaron a chegar, e a medida que chegaron os resultados, o ambiente foise quentando. Pasamos do escepticismo á ilusión”. En lugar dos dous meses, o prazo de execución foi de dez meses e todos menos un deles exerceron alternativamente a función de soporte. A evolución do uso é a seguinte: 74% en febreiro de 2013, 85% en maio, 88% en xullo e 87% en decembro de 2013. Unha vez finalizada a intervención, en novembro de 2015 o uso do eúscaro situábase no 86%.

Só un dos traballadores foi o que non realizou tarefas de eusle, xa que non quixo porque ao seu xuízo o nivel de eúscaro é baixo. Oihana Garcia admite que non se tomou o traballo de eusle, pero na práctica foi ela a que conseguiu manter o eúscaro. Aínda que en anos anteriores ao método Eusle non deu o salto ao eúscaro, nesta ocasión o traballador deu un cambio. El é Jesús Santa Cristina, director do departamento de calidade e a el preguntámoslle sobre a intervención de Eusle: “Estou contento. A miña lingua materna non é euskera, non a utilizo tanto no día a día e foi unha experiencia moi positiva. Cada vez fálase máis en eúscaro no departamento de calidade e na oficina técnica, e este proxecto foi un impulso. Non o fago todo en eúscaro, para min é difícil, pero me vou aos poucos. O proxecto terminou e tomamos uns costumes para facelo en eúscaro”. Di que é difícil utilizar o dicionario técnico en eúscaro, pero que é máis difícil cambiar os hábitos: “Se te entusiasmas por cuestións laborais, arríncache o xenio e tírasche ao castelán, polo menos eu”. Preguntámoslle que actitude tiveron con el os traballadores que se desenvolven facilmente en eúscaro, a ver si falábanlle en eúscaro: “Tiven unha chea de axuda, tiven paciencia, repetíronme cousas, corrixín erros. Puxéronmo todo á miña disposición. Para min foi unha gran oportunidade”.

A consultora Oihana García, ao termo da intervención, destacou algunhas das valoracións que fixeron os traballadores. Un empregado dicía que cría que falaba en euskera con todo o mundo e deuse conta de que non era así. Cambiou o chip e dáse conta máis de quen e onde o fai en eúscaro ou en castelán. Un dos que fixo os labores de Eusle comentou que lle resultaba difícil falar en eúscaro das cousas do traballo, xa que até entón cursara os seus estudos en castelán e traballara en castelán. Outra das persoas que máis cambiou foi a de falar en eúscaro con xente que antes non se expresaba en eúscaro. En opinión de García, o maior cambio foi o de Jesús Santa Cristina, que tiña o nivel máis baixo de eúscaro, que pasou de non falar en eúscaro a ser eúscaro na práctica.