Puxeron en marcha un proceso para analizar a estratexia da esquerda abertzale dos últimos cinco anos e sentar as bases para o futuro. O documento acordado en 2010, Zutik Euskal Herria, guiou o rumbo dos últimos anos e a súa decisión máis importante foi o fin da loita armada. A pesar diso, a organización ETA que a levou a cabo segue viva coas súas armas. Na realidade talvez non teña tanta importancia, pero simbólicamente si. Neste proceso, a esquerda abertzale terá que facer fronte a unha gran cantidade de nó que lle separan. Aquí algúns.

Ámbito de influencia. É un proceso dirixido por sortu, pero que pretende incidir no conxunto da esquerda abertzale. Entón, que é a esquerda abertzale, quen toma as decisións e a quen afecto? O caso é histórico, pero durante a loita armada, a expresión de ETA foi clave, probablemente como no resto de experiencias onde a loita armada ten moita forza. A unidade popular baseada na HB foi clave até a chegada dos tempos de ilegalización. Batasuna e sortu trouxeron outras formas de organización, pero no primeiro caso, a ilegalización non permitiu o desenvolvemento político normal de ningún modelo. Sortu tivo a oportunidade de facelo mellor, e parece que será o eixo da esquerda abertzale por excelencia. Non está claro como, e iso é o que Abián quere consolidar. Desde o punto de vista histórico, é evidente que a fórmula da unidade cidadá foi un éxito.Unha das claves é a de que a esquerda abertzale léase con gran flexibilidade. Ademais, como se compaxina isto coa fórmula electoral actual?

Medios. Tomando á esquerda abertzale como un espazo sociolóxico amplo, non hai dúbida de que Batasuna e sortu acertaron a orientar o fin da loita armada. Discutiuse moito como se tomou esa decisión, si tiña ou non lexitimidade, porque a decisión a tomou Batasuna e non entre todos os representantes das institucións da esquerda abertzale. O debate vai estar aí para sempre, pero ese é o relato que se está impondo. Con todo, está claro que o lado máis numeroso da esquerda abertzale –a militancia de Batasuna– quería acabar co camiño das armas. No ámbito sociolóxico, a minoría que quería seguir coas armas era moi pequena.

Liña política. Pero é evidente que Sortu non acertou do todo na liña política, polo menos no curto prazo. Tivo un gran éxito coa fórmula electoral de EH Bildu, pero non na configuración da súa base política, o que seguramente lle supuxo unha crise electoral que se reflectiu con toda a súa crueza nas eleccións xerais de España. O intento de construír un proceso de paz falloulle, non houbo negociación e, desde o seu punto de vista, quedoulle pendente a consecuencia máis grave do conflito: a dos presos. A esperanza que se xerou na volta dos cárceres provocou un alto grao de desesperación e problemas.

A independencia é un dos obxectivos estratéxicos da esquerda abertzale e esa mirada tamén se quere corrixir agora: o dereito a decidir pode servir de punto de encontro, pero se ninguén trata con firmeza a independencia, o día a día pode levala a desaparecer dos primeiros planos.

Outra das consecuencias do éxito electoral dos movementos de esquerda na esquerda abertzale é que a dinámica institucional debilitou aínda máis o rico movemento social que de seu era débil. Sen alimentarse mutuamente, o movemento institucional afúndese ou se debilita especialmente. Se o sucesor de Abián empodera a súa base sociolóxica. No fondo, o esquema da negociación cubriu o da confrontación democrática.

Persoas. É difícil innovar moito si non deixa lugar a novos empuxóns de xeracións vellas e contaxiadas de inercias. Podo equivocarme, pero, polo menos visto desde fóra, nos lugares máis importantes son case as mesmas persoas, diríxenas e decídenas. A conferencia de Rufi Etxeberria en Pamplona, entre outras cousas, é unha boa mostra diso. Arnaldo Otegi sairá á rúa no medio do debate, e a pesar de que ten moi recoñecido o liderado, estes non fan milagres nin moito menos.