No corazón das tebras (Heart of Darkness), no instituto, era unha lectura obrigada para non se que lección. Demasiado aos mozos de dezaseis anos, creo. Aínda lembro que o profesor nos dicía que Joseph Conrad era un clásico da literatura, coma se iso fixese que o libro fose máis atractivo. Naquela época eu non sabía a que se chamaba un clásico, pero enseguida deime conta de que a palabra lle daba un peso especial ao libro. Dous, despois de tres lecturas seguía sen entender nada, e iso produciume unha gran presión. Lembro a culpabilidade de non entender un clásico, que máis tarde se converteu en odio cara ao escritor.

Grazas a esa traumática anécdota aprendín moito sobre como expor literatura aos mozos, pero aínda non superei o rexeitamento ao escritor. Hai moito tempo que estou aquí tratando de facer fronte ao trauma.

Loxicamente o contacto foi diferente esta vez. A experiencia vital inflúe innegablemente na asimilación, a comprensión e, sobre todo, nos gustos. Noutras palabras, as lecturas dos clásicos non teñen por que ser obrigatorias, e moito menos desexables. Por iso, debemos ter coidado co uso de conceptos demasiado teóricos, especialmente ante a mocidade. No que a min refírese, si, podo dicir que superei o trauma, grazas á perda do medo ás opinións teóricas.

Así as cousas, non hai que dicir que é o único libro de Conrad que lin no corazón das tebras. Todos temos unha idea do argumento, grazas á película Apocalypse Now, de Coppola, que ten unha base sólida na novela. Sitúanos a finais do século XIX, como di Marlow, na época da “conquista da terra”. O veleiro europeo conducido por Marlow penétrase en África para substituír ao marfil comercial Kurtz, enfermo. Tomando como escenario o abuso da colonización occipital, en xeral, fálase do choque entre o home e a civilización que provén das tebras. Penetrarse na selva é como viaxar a través das propias pantasmas, un motivo clásico chamado descensus ad inferos, coñecer os aspectos máis escuros. A complicación do libro radica precisamente en que é excesivamente psicolóxica, en que nos lugares máis recónditos da conciencia (tamén chamado inconsciente) prodúcese a inquietude, a angustia e, ás veces, a ruptura coa contorna. Por iso penso que é unha lectura axeitada para un público maior, pero non obrigatoria. Porque cada cal decide explorar o corazón das súas propias tebras.