Non es un fogar calquera.

O meu avó era fundador do Partido dos Traballadores de Turquía, avogado de asuntos políticos. A nosa casa era como unha sociedade, durmía moita xente, sempre había alguén na ampla cociña con delantal. As dificultades non eran poucas, pero como loitabamos eramos felices. Desde pequeno fixéronme comprender que nin a máis seria revolución podía deixar de sorrir. O amor e a alegría forman parte da revolución. Con todo, o golpe de estado de setembro de 1980 desaloxou completamente a nosa casa. O pai foi encarcerado, os amigos que puideron evitar as redadas tiveron que fuxir. A miña nai e eu quedámonos en casa. De modo que crecín á porta do cárcere. Entón, amontoábanse presos políticos en innumerables dormitorios colectivos, e ir á visita era atopar a moita xente e alimentar a conciencia política. Tecemos unha sólida rede de solidariedade e atopamos a felicidade na resistencia. Pero a pregunta era evidente: como seguir loitando sen perder o sorriso?

Atopou a resposta nas feridas de Istambul?

Istambul é unha cidade moi especial. Foi o epicentro dos xenocidios, testemuña de marxinacións e exlocaciones, escenario de loitas diversas, pero obrigou á maioría dos protagonistas da súa historia ao exilio. Por iso digo que para coñecer Istambul hai que durmir nas súas rúas, cruzar as fronteiras da cidade, romper os ríxidos esquemas que a cidade che impón. Na rúa, un empeza a ver as súas feridas, ao descubrir as súas manchas dubida das lentes que lle deron para entender a cidade, e aos poucos vaise atopando con outra cidade. Istambul é un gran cadaleito, unha tumba a piques de desbordarse. Primeiro mátache e despois apodérase dos teus bens, útiles para o turismo.

Durmiu vostede moito na rúa?

Aprendín sociología para entender a vida, non para ser socióloga. Porque nas miñas entrañas as preguntas non podían ser máis que abrirme portas mentais. Fíxenme amigo dos que vivían na rúa, seguín durmindo con eles, e ocorréullenos adaptar a Istambul os movementos squat que coñecía de Alemaña e de Francia. Así, reunindo aos coñecidos que traballaban nos bordeis, aos transexuais desprazados e a outros colectivos, puxemos en marcha a compañía de arte, un taller para crear e traballar unha forma de vida diferente. Non nos gustaban os medios, era o rabaño de ovellas negras, pero a medida que nos xuntabamos coa contorna fomos gañando peso. Non eramos todos. Imaxínache, si roubábanme a bolsa na rúa, traíanma de volta antes de dous días. Pero un Estado sempre considera perigoso ao que está fóra de pista, e nós, ademais de fóra da pista, eramos inimigos das mesmas.

Por iso detivéronche?

Cando me puxeron as esposas, estaba convencido de que era polo taller, e non se me ocorreu que puidese ser polo traballo de investigación sobre os kurdos. Máis tarde deime conta de que, aínda que só era un punto diminuto dun gran cadro, substituía todo o que non lles gustaba e era capaz de provocar un balbordo mediático. Amigo de xente condenada á rúa, feminista que falaba sen problemas de sexualidade, que estaba a facer unha investigación sobre os kurdos... Viran todos os seus tabús en min. Por mor da tortura custoume seis meses volver mover os dedos, as mans e os brazos con normalidade, pero non lle dei o nome dos kurdos que aparecían no meu traballo. Con todo, fun encarcerado e un mozo, despellejado implacablemente, foi informado de que eu era o responsable dunha bomba explotada en Istambul. Formouse un gran movemento de solidariedade á miña ao redor, uníronse persoas e colectivos que nada máis me une e, para darse conta, convertéronme en símbolo da inxustiza. Así que, ao saír do cárcere, prometín á multitude congregada no patio ser máis activa que antes. Até hoxe. Namentres, levo unha espiñenta causa de 17 anos, coñecín o exilio, as humillantes campañas mediáticas contra min... Pero aquí estou.

Como se afronta psicoloxicamente?

Leveime bastante ben até o ano 2009. Estabamos a gañar xuízos, o mozo que deu o meu nome desde o primeiro segundo recoñeceu que non me coñecía e que me denunciou baixo tortura, respiraba gran solidariedade á miña ao redor, pero sobre todo estaba en Istambul, en casa. A pesar de que os xuíces deixaran en suspenso as probas, ao ver que o fiscal e o Estado empeñábanse, non me quedou máis remedio que exiliarme. O exilio non é só abandonar a casa, é perder as coordenadas, sentirse perdido mesmo nun lugar coñecido. Na rúa, á hora da recepción, cando analizo as noticias, cando vou actualizar os papeis... pérdome sen parar. Vivir non é só ir dun punto a outro, é seguir unha historia ou entender as cancións que cantas, e para iso tes que ser dono do tecido social que che rodea. Pero bo, hai moitos peor que eu. Non me falta nada de comida, podo bailar cos meus amigos, escribir, pelexar.

Ves o final do túnel?

Sen ser optimista, non se pode seguir loitando. Si non é a cegueira dun Estado, non hai nada contra min. O problema é que acabo de sacar un libro sobre o xenocidio armenio e que iso é un pecado mortal para as autoridades turcas. Os armenios son tabú máis que os kurdos en Turquía, poden facer a paz cos kurdos, pero non cos armenios. Sei que están furiosos co libro. Pero eu, pola miña banda, trato de non sentirme sobre a espada de Damocles, como fixese de non ser detido. Iso non quere dicir que me sexa fácil manter unha visión esperanzadora de Turquía. Turquía non está separada de Oriente Medio. Todo o que pasa en Iraq e Siria ten unha influencia directa. Por exemplo, a ameaza de Turquía a Europa cos refuxiados paréceme cruel. É difícil esperar nun Estado que ameaza con ampliar as fronteiras cada vez que ten que negociar. Así, estou condenado a combinar o pesimismo da intelixencia co optimismo da vontade.