As eleccións españolas non chegan tal e como se prevía o pasado mes de maio, nin para os españois nin para os vascos. Cando en xuño se constituíron os concellos, a expulsión do PP viuse como unha opción real. A experiencia de amplas frontes de esquerda encolleu a oportunidade do cambio. Si foi posible en Madrid e Barcelona, por que non en España?

A dereita sempre aprende rápido e ademais ten moitos medios. A quen hai que alimentar si o PP está en declive? Unha boa opción é Albert Rivera e Ciutadans, que se enfrontan aos cataláns independentistas coa espada dO Cid Campeador. Pensa e fai, aí está Podemos, de dereitas. Aos grandes poderes económicos non lles importa tanto si é Rajoy ou Rivera, nin moito si é Sánchez. Pero Igrexas ponos nerviosos. Pero xa pouco. Si non hai grandes sorpresas, os resultados de Podemos e o PSOE non van dar para superar a pp e Cidadáns no Congreso.

Mirando desde Euskal Herria, coa sede do cambio, fixemos un pouco de esperanza: abrir unha porta dunha vez por todas á paz, á LOMCE, a evitar máis reformas laborais, a renunciar a novas aventuras de guerra, a abrir unha porta de negociación en Cataluña…

Pois non, todo indica que moitos destes temas van coincidir co muro de pacto do PP e Cidadáns. A esperanza de superalas é pouca, pero se non se consegue a maioría absoluta, pode ser que os votos da periferia vólvanse decisivos.

De face aos resultados de Euskal Herria, o pp e o PSOE sempre teñen mellor colleita nos xenerais de España que nas de Euskal Herria, pero as enquisas non dan bos resultados. Nin sequera tendencias. O peor resultado obtido en 2011 foi o dos últimos 20 anos, cun descenso do 4,1%. O PSOE logrou 5 escanos en Hego Euskal Herria, 4 na CAV e 1 na Comunidade Foral de Navarra. O pp na CAV 3 e UPN-PP 2 en Navarra. O máis probable é que se manteña en Navarra, pero na CAV non está nada claro: A sondaxe do CIS dá 2 escanos ao pp e 1 ó 2 ao PSE-EE. Ambos veñen en decadencia, pero non é fácil imaxinar que o golpe poida ser tan grande. Pola contra, a maioría das enquisas coinciden con Cidadáns, que en España está en fase de espuma, que non vai obter escano.

Euskal Herria é diferente, Cidadáns non, pero Podemos si. A enquisa do CIS prevé cinco escanos, catro na CAV e un na Comunidade Foral de Navarra. Si conséguense resultados como a dimisión de Roberto Uriarte ou a de Roberto Uriarte, serían moi bos. En Navarra, o CIS non ve un deputado para Geroa Bai (Koldo Martínez), que foi elixido por unanimidade. É moi posible, con todo, que ese escano compita con EH Bildu e Podemos.

O PNV e Bildu tamén se viron envolvidos en resultados similares aos de 2011, segundo varias enquisas. O PNV así o espera (5 escanos), mentres que EH Bildu quedaría encantada de lograr 6 escanos (7 en 2011). Parece un pouco demasiado, sobre todo vendo que Podemos está aí.

Sumando siglas ou por separado máis? Trátase dunha pregunta que se fai habitualmente en política e que nesta ocasión terá que contestar Navarra, xa que Geroa Bai, EH Bildu, Podemos e I-E formaron unha lista conxunta para o Senado. O Goberno Vasco enfróntase a UPN e pp, pero se se compara cos datos das eleccións de maio, as forzas do Executivo deberían gañar con folgura (cambio 160.352 votos/UPN-PP 105.994). O experimento sería redondeado si fosen xuntos ao Congreso, pero Geroa Bai e Podemos xa anunciaron desde o principio que ían ir en solitario. Das grandes forzas, EH Bildu foi a única que abriu as portas a esta posibilidade.

Así foi na CAV. A proposta de crear unha candidatura de esquerdas conxunta por varias personalidades non saíu adiante, pero, unha vez máis, EH Bildu mostrou o seu maior interese pola proposta. Non é de estrañar, por unha banda, non ten fácil manter os resultados obtidos en 2011 e 2012; por outro, ten a mirada de futuro na alianza ou acumulación de forzas de esquerdas, tanto para a alternativa institucional como para o desenvolvemento social e nacional. Os retos internos, con todo, non son débiles, xa que pasan da estrutura actual da coalición de partidos a outra máis afastada. Hoxe en día, desde a socialdemocracia até o estrito anticapitalismo, desde os amplos sectores de clase media que viven comodamente até os altofalantes ben marcados pola crise. Na nova era que acaba de empezar, despois de ETA, non vai ser fácil manter todo isto de maneira coherente e unitaria.