Campá dos bueyes
Cantas horas pasaron os nosos campesiños na miseria do que vén do ceo? E os que terán que pasar. Xamais perderá ese medo ao que poida suceder co tempo, esconderase, afastarase, abanicarase, pero non poderá apartarse para sempre.
Preparamos unha bonita xira polas hortas de Bera, escoitando a música e as melodías das hortas; 16. Organizada pola iniciativa ERTZ, foi unha desas escolas que tanto necesitou. Músicos vestindo o horto, os sons da comunicación das plantas, horta dos sons subterráneos, fotografías plantadas na horta, concerto romano de mordisquear as verduras crúas e triturarlas no muíño da boca e tocar as campás. Badaladas si.
Un fermoso cuarteto de campaneros reuniuse nas hortas de Kaxerna: Desde Aramaio, Pedro Azkargorta de Aixola Lantoko, Julen Abasolo de Etxebarri do barrio Areantza de Aretxabaleta e Boni Jausoro e Nati Lopez de Munain de Burgelu da Llanada Alavesa.
Dedicáronse a ofrecer paseos relacionados coa agricultura. As tendencias de cada un no seu ecosistema. Antes de tocar, explicouse o desenvolvemento de cada un dos trasgos, suxeitouse ás dúas campás coas dúas mans e as campás vibraron. Era unha especie de gallineta no extremo oposto, e, mirando ao val, víase o ruído que se facía.
Escoitamos a campá de garavanzo, que se toca os sábados, e lembrando a véspera que é o día no que se come o txitxirio (Cicer arietinum), para non esquecer polo macerando? A campá das nubes ennegrece o ceo e golpéase cando hai temor a unha tormenta, para que a nube non deixe máis que auga e para que a pedra e a saraiba afástense. Acompañando a Kanpaio, o cura realizará conjuros no pórtico da igrexa e nas eras dos caseríos queimaranse algúns exemplares do ramo de herbas bendicidas nos sanjuanes, sobre o lume de pa. Tamén se tocou a campá de leituga, que se toca no ángelus do mediodía entre as deposiciones de maio e setembro, época na que esta era a leituga ou leituga (Lactuca sativa). O Ángelus é o momento das avemarias e o traballo, sexa cal for, hai que deixalo e polo a rezar. Uns dous bueyes coñecían a melodía, e si traballaban, quedaban a escoitar. Rirían do que rezaba...
Onte á noite saín tranquilo e a cazar caracois. Despois do fermoso día, o ceo despexouse completamente e todo apuntaba a que o rocío era fermoso. Coa esperanza desa humidade, sospeitei que o noso par, caracol e sereno, sairía a pasear.
Collino, collino. O crepúsculo... [+]
Existen outras vías que van máis aló da agricultura ecolóxica. O ecolóxico, nos nosos días de hoxe, só significa que cumpren cunha normativa. É un gran avance respecto da agricultura tradicional industrial ou capitalista, pero non é un destino para algúns... [+]
Cada vez ven máis modernos materiais nas hortas. Este horticultor cambiounos no inverno para comer coles na primavera. As plantas regordetas son trigueras para carafio e babosas, un alimento tenro. Pero tubos de plástico ondulado, botellas de auga de cinco litros... Todo está... [+]
Jon Sarasua
Fixeime nun recuncho da horta de Jacob. Joxean Artze fainos o cuco pola contraportada e Nemesio Etxaniz pola súa pliegue. Koldo Izagirre, Lauaxeta, Montoia, Juan Kruz Beloki, Borges ou Xabier Lete son outros dos grans que se poden atopar no fondo da horta. Entre a... [+]
Landaguneratu garen kaletarrok, mundu berri baten atarian, hainbat zailtasun laketgarriri aurre egin behar izan diegu. Landareei hitz egiten dien amona baten faltan, aro egokia denean zopizartzen ari den aitonaren irudiaren faltan… Idatzizko erreferentzia garbi baten... [+]
Na horta temos unha cuadrilla de amigos impresionantes. Ultimamente falamos da avoa mantangorri con motivo do asarre que fai a limpeza da cocheira e o pajarillo. Pero non é o único, nin sequera o único. Temos unha chea de amigos que fan un traballo parecido.
A dieta do... [+]
A horta é unha escola única. Nela pódense aprender moitas cousas. Non hai que admitir unha escola sen hortas. Exercicio, alimentación, biodiversidade, paisaxe cultural, xenética, de época, intercambio xeneracional, vínculos entre a terra e a nosa saúde, estética,... [+]
Este ano tocoume facer unha nova parada na ruta dos dólares de outono. Atopei o lagar por casualidade. Lagar de txakoli. Convidáronme a Lekeitio, a unha horta. Aínda que pareza mentira, atáronme desde a terra a Lekeitio, non desde a mar.
Antigamente o txakoli elaborábase... [+]
Lekak eta babarrunak aihena eskubiz aurrera luzatu eta haz daitezen, parda jartzen zaie geurean, Beterri alde honetan. Makila, haga, zurkaitza, arba... Izen asko du. “Parda” hitza inongo hiztegitan topatu ezinik nabilela “pordoi” aurkitu dut. Bai,... [+]
Lagun premian izaten da baratzezaina. Agronomo jarrera hagintaria maiz ikusten da: ni ingeniaria naiz, eta lurrak nik nahi dudana, nahi dudanean eta nahi dudan bezala emango du. Lagunak behar ditugula onartzea baino errazagoa da. Agronomiaren harrotasunetik, zaputza zaputzaren... [+]
Baratzezaintza puri-purian da. Baten batek esana du: zoriontsu bizi nahi baduzu, baratze bati ekin eta heldu. Zoriontsuago bai, baina nekatuago ere badabiltza nire inguruko baratzezain berriak. Ni, jakina, gustura nabil, bizigarri ederra da noranahi zabaltzen ari den giro hau... [+]
Fruitua landarearen gailurra da. Sustraia, zuztarra eta hostoa bizitzeko nahitaez behar dituenak. Behar baino gehiago elikagai sortzen duenean erreserbak gizentzen ditu. Eta behin heldutasunera iritsita eskuera nahikoa elikagai badu ugaltzera joko du. Ugaltzeko landare gehienek... [+]