Hai de todo tipo. Por exemplo, Anne Igartiburu e Anjel Mari Peñagarikano pódense ver nas celebracións de Ano Novo, dándose un rápido bico de beizos mentres brindan con vasos de champaña longos. Ou Carlos Iturgaiz no parlamento, no escano lateral, en vez do descoidado, tiña que apertar o botón da votación, xogar e enredarse. Ou Odón Elorza, de camiño ás barricadas, coa súa gabardina ancha e o peito firme, ata que de súpeto retrocede e escóndese detrás dun coche. Ou Roberto Moso, á beira do Nervión, bailando como un diaño. Quen sabe? Quizá para pasar á historia xa non fai falta aparecer nos grandes libros. Basta con quedar conxelado para sempre no bucle dun GIF.

Claro que o que o fai non ten, por fortuna, pretensións de gran envergadura. A maioría das veces, non sempre, utilízanse para rir un pouco. Tamén entre os vascos. Recentemente Joxe Vermellas reivindicou a necesidade de Gifs en eúscaro, o saldo á rede de twitters vascos mordeu ao anzol –busca #euskalGIF en Twitter–, e con iso púxose sobre a mesa o tema dos contidos viroso da rede. Nestes tempos de redes sociais, está a imporse unha nova forma de comunicación, cada vez máis visual, que prima a rapidez fronte á esencia. Para Vermellas, isto é moi apropiado para os contidos viroso, “porque son simples, que se entenden dun golpe de ollo, e breves, fáciles de repetir”.

Segundo Galder González, nas redes sociais non se trata de recoller contido, senón de indicar que o recibiu. Por iso, algúns contidos conseguen espertar a atención de varias persoas nun momento determinado: ao expresar contaminan. “Poida que vexa o vídeo, pero non dixo nada. Pero agora queres participar na conversación dos demais. Internet é basicamente diálogo”.

Pero que características ten que cumprir un contido para ser viroso? Ana Malagón non cre que exista unha fórmula concreta. “Destacaría a capacidade de conectar co contexto ou a situación anímica dun momento determinado. Co receptor a nivel persoal ou de forma máis xeral coa actualidade social”. A Vermellas ocórrenselle máis características: ser breve e poder entendelo sen explicacións. “Claro que o humor tamén é importante”. Para González, pola súa banda, é imprescindible unha comunidade que asuma o imaxinario do contido: “Os seguidores de ARGIA pensamos que os chistes de Beranegi dispérsanse moito. Pero hai miles de mozos que andan polas redes sociais sen saber de que estamos a falar. Eles terán os seus propios contidos viroso si existe unha comunidade”. Por iso a miúdo parécelle que a viralidad enténdese mal: “Creamos frases como os contidos viroso, pero debería ser ao revés: cremos unha comunidade que poida reproducir algúns contidos. É unha viralidad que baixo Whatsapp reciba o mesmo contido en moi pouco tempo de tres sitios”.

Instrumento de fixación do imaxinario colectivo

Apenas había Gifs vascos fai uns dous meses cando Vermellas sacou o tema no seu blog: “GIF animados pódense atopar en inglés, en castelán, en francés… pero en eúscaro?”. Quixo, segundo el, satisfacer unha carencia: “Nos grupos de Whatsapp difúndense contidos viroso de forma continua. E si non hai contido que se xere de nós, recorremos aos creados por outros. Estou seguro de que moitos dos nosos rapaces non saben quen é Xabier Saldias, pero Julio Iglesias fáiselles moito máis coñecido, aínda que o seu traballo discográfico sexa totalmente descoñecido”. Por iso cre que os Gifs poden ser o mellor medio para consolidar e reproducir o imaxinario colectivo.

A González tamén lle parece importante que eses contidos se xeren na realidade de Euskal Herria. Outra cousa é que entre os vascos pode haber máis dunha comunidade. “Enviei a un amigo vasco uns #euskalGIF que me resultaban ridículos, pero para el non tiñan graza”. Con todo, parécenlle as ferramentas axeitadas para traballar o humor propio e, cun pouco de sorte, atraer a novas persoas ao eúscaro e a “a nosa visión do mundo”. Vermellas pensa de maneira similar que os memes xurdidos do eúscaro poden cumprir coa ponte cara á comunidade en castelán. “A miúdo, a imaxe é o compoñente principal do meme. Isto pode axudar a que os que non saben ben euskera tamén utilicen memes vascos, e si non é nada máis, pode ser unha boa maneira de incorporar referentes vascos no imaxinario colectivo”.

Os Gifs teñen un uso eminentemente práctico para Málaga. “Do mesmo xeito que a comunidade afroamericana utiliza GIF animados de Oprah Winfrey para expresar case calquera cousa, axudaríanos a utilizar os nosos referentes comúns para facer máis comprensibles as nosas declaracións de 140 caracteres. Non temos a Oprah pero, bo, temos a María Luisa de Goenkale”.

Máis aló do humor

Aínda que os memes, GIF e similares créanse de forma humorística, máis aló deste rexistro tamén son útiles. Así di Vermellas: “Podes crear un texto de dous parágrafos para explicar que o lehendakari é máis que morno con cuestións de autodeterminación, ou podes facer un momento con dúas palabras como ‘a internacional foral’ para dicir o mesmo. Non creo que neses casos o humor sexa a maior carga de meme”. Con todo, é innegable que, nos contidos viroso, o humor adoita ter máis éxito, segundo Malagón. “Estamos a buscar cousas curtas e lixeiras. Debemos ser conscientes da presenza que teñen as redes sociais e os sistemas de mensaxería no noso tempo libre, incluído o lecer en horas de traballo”.

O tema da viralidad non é novo. “Goviral!” (que a campaña sexa viroso!) Hai dez anos, nas axencias de publicidade online, gritaban, como lembra Malagón: “Na actualidade non sei si é así ou si rendéronse vendo que cada vez que se buscaba algo que debía ser viroso non se obtiña viralidad e, ao contrario, obtíñase cando non se buscaba”. Vermellas e González enumeraron algunhas das campañas viroso que lembran: en política, por exemplo, “V de Bildu”. En publicidade Patxiii! de Euskaltel a famosa Epa de Keler e a campaña #darpidegu de ARGIA. Vermellas lembrou a outro: “Os anuncios do Restaurante Bartolo en Euskadi Irratia. Son tan atorrantes que estou a empezar a pensar que están feitos á mantenta. Non hai máis explicacións que as que fixeron para buscar a viralidad”.

Sexan naturais e acabouse

En lugar de falar de contidos viroso en eúscaro, Vermellas considerou que se debería falar de contidos viroso en eúscaro e non de contido en eúscaro. “Nestes casos a carga da linguaxe é pequena, a mensaxe principal está na imaxe, e iso hai que aproveitalo ao noso favor”. Lembra un exemplo: “Hai uns anos aquela canción Trololo de Eduard Khil converteuse nunha das máis populares, aínda que non tiñamos nin ruso. Perdoarame Xabier Saldias, pero os seus ‘olereilis’ e similares non son exportables?”. Doutra banda, non considera imprescindible a difusión dos contidos a todo o mundo. “Se conseguimos que algúns memes teñan unha gran circulación dentro da tribo vasca, será un gran logro, tendo en conta que vivimos rodeados de xigantescas comunidades lingüísticas e culturais capaces de consumir e producir moito máis que nós”. De forma similar, González cre: “A viralidad non depende do tamaño da comunidade, senón da reacción que xere nesa comunidade”.

O memorial vasco non fixo máis que empezar. E para o camiño, case mellor desmontar a mochila de construción nacional que tanto nos cansa. Malagón teno claro: “Temos bastante que facer con ser naturais e sinceros nas nosas declaracións”.