O 13 de outubro rompeu o corazón de Verónica da Carmen Serrano. Tiña tan só 28 anos. O corazón de Verónica cansouse. Traballaba coidando a unha persoa maior, interna. Non tiña tempo para descansar, nin dereito a ir ao médico, xa que en Euskal Herria vivía sen papeis. Era de Nicaragua, de Somoto.

Foi unha desgraza. A culpa non é do destino. Non foi unha cuestión de sorte, senón de inxustiza. Asociacións como Munduko Emakumeak, Sorgin e Anitzak e Mulleres con Voz denunciaron algunhas das dolorosas características desta morte. Por unha banda, as súas condicións de traballo: traballaba sen seguridade social e, como adoita suceder entre os empregados e coidadores do fogar interno, os maiores non parecían respectar os seus descansos. As asociacións opinan que os problemas cardíacos deste mozo poderían estar relacionados co cansazo ou as xornadas demasiado longas, e ademais, si recibise atención médica, quizá se lle diagnosticou este problema a tempo. Pero traballar sen seguridade social supón outro problema: que a súa morte non se considera un accidente laboral.

A Lei de Estranxeiría tamén está claramente relacionada. É dicir, Verónica deixou Nicaragua (o segundo Estado máis pobre de América, segundo as organizacións internacionais; o primeiro é Haití) para mellorar as condicións de vida da súa familia. Deixou en Somoto a unha filla de 9 anos. Tamén tiña que preocuparse pola súa nai, cuxa saúde era precaria. En canto á Lei de Estranxeiría, a súa única opción era traballar na economía mergullada; para as mulleres inmigrantes, o coidado e as tarefas domésticas son as únicas saídas laborais, e nelas é moi habitual traballar en condicións de explotación.

Aínda que teñas un contrato (só un terzo dos empregados de fogar da Comunidade Autónoma do País Vasco), a pesar de que che poñas 40 horas semanais, a persoa que coidas en calquera momento terá algunha necesidade e terás que atenderche. Pero se estás sen papeis, é máis difícil defender os teus dereitos, pór unha denuncia implica o risco de ser expulsado. Lembremos tamén que o Goberno español ha negado a atención sanitaria aos inmigrantes sen papeis.

O certo é que a morte de Verónica podía pasar desapercibida, pero non foi así. Os dous amigos deste mozo dirixíronse á asociación Mulleres con Voz de Getxo. Para a repatriación do cadáver era necesario reunir unha cantidade de 5.000 euros. Fixeron de todo: cociñar e vender comida, organizar actos benéficos, difundir información á entrada do metro... Esa cantidade foi obtida polas asociacións de inmigrantes e mulleres Mulleres con Voz e outras moitas asociacións de inmigrantes e mulleres que deron a voz neste caso.

“Verónica: a túa morte é a nosa loita”. As cartolinas vermellas recortadas en forma de corazón foron os encargados de escribir este tipo de refráns na homenaxe organizada por asociacións e amigos o 31 de outubro en Bilbao. En Getxo tamén se celebrou outra. Denunciaron a precariedade dos coidadores e as vulneracións de dereitos que supón a Lei de Estranxeiría. O que é máis, deixaron o micrófono aberto para que quen quixese puidese pronunciar un par de palabras. Foi realmente emocionante e creo que é absolutamente necesario que se fagan esas cousas; que se fagan duelos colectivos de vítimas do machismo, do racismo ou do capitalismo salvaxe. Deberiamos lembrar os nomes e as caras das persoas falecidas por violencia directa ou por accidentes inxustos, e sentir que nos importa, sentir que temos que loitar contra cada morte.