Jon Sarasua

Fixeime nun recuncho da horta de Jacob. Joxean Artze fainos o cuco pola contraportada e Nemesio Etxaniz pola súa pliegue. Koldo Izagirre, Lauaxeta, Montoia, Juan Kruz Beloki, Borges ou Xabier Lete son outros dos grans que se poden atopar no fondo da horta. Entre a herba, Mixel Elizanburu Robert A. Xunto a Millikan, e un pouco máis atrás, Pello Mari Otaño.

Paréceme que ese recuncho dos escritores dános unha pista na idea de vivir o xardín. Que a nosa forma de mirar ás creacións biolóxicas pode ter algo que ver coa nosa forma de mirar ás creacións culturais. Situámonos cos mesmos cores neste gran espiral da realidade, mirando á terra e aos idiomas, no bulebule do que recibimos en todos os ámbitos, empezando polo máis próximo no espazo e o tempo, para enriquecer o que nos foi dado en herdanza e fainos vivir. Dicindo, sen darse conta, que a revolución, a palabra grosa que se menciona na presentación do libro, é tamén un insulto.

A revolución e a persecución, a fraternidad e a asociación de primeiro golpe fano pensar así, pero non son palabras da mesma capa. Andei un pouco polo xardín e, como de costume, puxemos a terra envorcada ou sacudida. Hai uns anos fixemos unha proba diferente: en liña con algunhas liñas de permacultura, plantamos as verduras sen envorcar nin sacudir a terra. Ao ano seguinte volvemos a metade do horto, deixamos a outra metade sen remover e plantamos as mesmas verduras nas dúas. Deixo para o lector o resultado que tivemos, como resposta ás sospeitas ideolóxicas que o tema ten no fondo. Non se moito, pero teño algunhas preguntas.

Se alguén che axuda para aprender, con coñecemento multidireccional e con talento pedagóxico, unha bonita manga. Das dúas, Errekondo non ten constancia. Iso é o que se fai no seu libro: aprender. E que me dis disto da revolución e o malgasto, Jacob?

Jakoba Errekondo

Jon, bertsolari gaiteiro!
Polo menos no caso dos hortos, o exordio é unha revolución. Mellor dito: é unha revolución. Dek e non é. Todo, como todo, é un simple híbrido entre o si e o non na vida, na natureza. Sen mencionar a Masanobu Fukuoka...

Achegándose aos clérigos das plantas, distinguían moi ben entre a axitación e a revolución. Cada especie elixe. O gancho é a elección da forma de conservación da especie e de produción e reprodución das novas plantas. Quen se agarraron á reprodución sen sexo, crean clons, é dicir, as fillas serán sempre as mesmas que a nai. Esta especie corre o risco de durar pouco. E o que dura perdurará, pero non vivirá. Pola contra, as especies que optaron polo sexo reprodutivo, pola contra, producen continuamente novos híbridos entre nai e pai. É o milagre da semente, do que hai e do natural. Todo o futuro será diferente do anterior, xeralmente mellor, máis axeitado. A revolución: nova de antes, outra. A filla que vén da semente será unha nai mellorada. E esa mellora vivirá á nai e á filla, vivindo intensamente.

En Irauntza, o que dura non ten futuro. Xurdirá algo que tarde ou cedo perderá.

Na revolución, o que se adapta ao futuro pasa á vida. Vive e vivirá. E vai crear o que vai vivir.

Tes razón, Jon, a revolución baséase na redención. Que é o que hai que envorcar? Pero a revolución ten algo máis que unha simple inxuria: ese pequeno pedazo que está a piques de sobrevivir. E, non lles sucede aos pobos ou ás culturas o mesmo que ás plantas? Posto que estás vestido do meu lado no que se refire aos animais, ti debes explicarche... Eu, ti sabes, polas plantas: vivir. Ti tamén o sei.