7. O acto de Deiadar congregou a miles de persoas nas rúas da capital labortana. O portavoz da Confederación Vasca, Sébastien Castet, díxonos ao día seguinte da manifestación: “Por primeira vez na historia das manifestacións de Deiadar, a problemática da territorialidad sumouse á da lingua. Os meses seguintes serán determinantes. Porque todos os consellos de cada pobo terán que votar a favor ou en contra da mancomunidade única de Ipar Euskal Herria. As 5.000 persoas reunidas o 24 de outubro deron un "si" claro.

A manifestación foi convocada conxuntamente pola Confederación Vasca de Fútbol (ANV) e Batera. Que significa isto?

Na creación da Batasuna participaron diversos axentes. A Confederación Vasca é membro dela desde os seus inicios. Nos últimos anos o tema máis mencionado é a institucionalización de Euskal Herria, e, por tanto, debemos lembrar que Batera ten catro reivindicacións: a universidade propia, a Cámara de Agricultura, a Institución Vasca e a oficialidade do eúscaro. A Confederación Vasca é a portadora desta última esixencia. O catro sectores complementámonos e apoiamos mutuamente. Proximamente, a través da caravana Batera realizarase un labor de socialización a favor da Mancomunidade, cun obxectivo claro: que os consellos da localidade voten a favor da Mancomunidade na primavera que vén, con todos os beneficios que para o eúscaro supón a creación do Colexio.

Como está a Confederación Vasca?

Forte. Este ano cúmprese o 20 aniversario da fundación da empresa. Federamos a todas as asociacións que traballan ou están a favor do eúscaro: AEK, SEASKA, Euskal Haziak, Eskola elebunak, Berria egunkaria, Euskal Irratiak, Bertsularien lagunak... Polo ben de todas as asociacións, somos un acicate para o traballo dos poderes públicos, especialmente no marco das leis.

A cidadanía interésase polo eúscaro? O eúscaro está san?

A situación non é idílica, pero déronse pasos ao longo de 20 anos. O ano 2005 supuxo un fito, xa que foi entón cando se creou o Instituto Público da Lingua Vasca (EEP), organismo encargado de desenvolver a política lingüística. O Consello Lingüístico chegou da man do EEP. Si creámolos, é grazas ao traballo realizado en eúscaro.

Tamén es traballador de AEK. Mantense a solicitude de aprendizaxe de eúscaro?

Si. En AEK traballan 1.000 alumnos nas Escolas Nocturnas e paralelamente ofrecemos formación tanto para o persoal das casas do pobo como para o persoal da administración. Cada ano formamos ao redor de 200 traballadores en eúscaro, polo que nós respondemos á demanda. Doutra banda, no ensino, SEASKA está a incrementar a demanda dos pais que opten polo modelo de inmersión nas ikastolas; tanto na escola privada como na pública tamén se incrementou o bilingüismo. Existe a demanda, pero para iso hai que reforzar as estruturas: AEK ten 30 traballadores, Euskal Irratiak outros tantos. Son só dous exemplos. Na actualidade, están a desenvolverse e profundando en novas iniciativas. Pero é verdade que cada vez estamos a desenvolver máis proxectos e as condicións para abordalos non son as mellores. É dicir, chegamos a unha situación de bloqueo legal e financeiro.

De feito, parece que a política lingüística posta en marcha polo EEP deu todo o que podía achegar.

Consideramos que o EEP tocou teito. Axiña que como se creou o EEP, convocou aos membros da Confederación Vasca por áreas para o proxecto lingüístico que eles querían desenvolver. Desde a súa constitución até a actualidade producíronse avances, xa que non existía nada estruturado para levar a linguaxe pública, é dicir, que cando se creou todo estaba por facer. Cando partimos do baleiro é fácil adiantar, con todo, a partir dun instante, si a lei non está ao noso favor e os recursos económicos son escasos, chegamos á fronteira. A nós ocorreunos así.

Pensamos que hai que pasar a outra fase. Por exemplo, para atarse ás necesidades do día a día, é imprescindible ser unha institución política vasca. E é que, por unha banda, esa institución decidiría canto diñeiro dedica á política lingüística e, por outra, negociaría financiamientos co Estado e coa Rexión en particular. O eúscaro necesita novos alentos e empuxóns. Necesitamos unha institución política forte para o Norte, unha política lingüística máis atrevida para levar adiante.

Entre tanto, serán financiadas poucas iniciativas do proxecto que xestiona o Consello de Electos. Que pasou?

Lembremos que se consultou ao Consello de Desenvolvemento para realizar unha achega. Estaba a piques de asinar o Contrato Territorial e montáronse varios atelier. Unha delas foi a relativa ao eúscaro. A Confederación Vasca participou na mesma xunto con outros axentes. Baseándose nas conclusións que saíron de Atelier, o Consello de Electos propuxo un pacto a favor do eúscaro. O pacto negociábase no Contrato Territorial, con tres partes. Sección 1ª: Negociación das direccións prioritarias co Ministerio de Educación no ámbito docente. Apartado 2: Formación profesional do eúscaro. Sección 3ª: Incrementar o orzamento do PAL.

Neste sentido, o noso sector esixiu expresamente aos participantes no Contrato Territorial o paso de 3 a 6 millóns de euros: Estado, Rexión e Departamento. Con todo, non temos ningunha noticia dos dous primeiros puntos de devandito pacto. Tampouco sabemos si hai negociacións co Ministerio de Educación. Nada de formación de profesionais. O único que soubemos neste último mes é que, segundo o EEP, o diñeiro que había que chegar desas tres institucións non se vai a incrementar.

Con todo, os Consellos de Electos e de Desenvolvemento non o valoraron todo de forma negativa. Sinalaron que poden seguir negociando cos socios de Euskalgintza a través dunha cláusula acordada con eles.

A constatación que facemos é que as negociacións sobre o eúscaro fracasaron. Esta constelación existía por parte dos axentes, pero a clase política tamén sabe que había que dar un salto cualitativo e cuantitativo a favor do eúscaro. Algúns electos subliñaron ademais que o eúscaro é unha parte fundamental do Contrato Territorial, que o eúscaro fai especial o Contrato Territorial. Por tanto, si ao eúscaro non se lle daba a importancia que necesita na negociación, algúns dixeron que non había que asinar o Contrato Territorial. As negociacións fracasaron, pero asinouse o Contrato Territorial.

Trátase dun acordo que mantén a esperanza de que se revise o contrato en 2017.

Si, ouvímolo. Nese momento volverase a estudar o Contrato. Isto, iso e outros dixeron, pero o eúscaro non pode esperar máis. Estamos bloqueados. Si non se avanza no marco legal en París, polo menos que se desbloqueen os fondos mentres tanto, para que a EEP leve mellor a política lingüística e axude a desenvolver o once proxectos que temos os axentes do mundo do eúscaro, que son imprescindibles.

A estrutura de Pays está superada e trátase dunha etapa de transición. Perigoso e decisivo.

Todos os axentes dino. Eu non sei si é un momento de perigo, nin si a estrutura de Pays está superada. Eu creo que estamos nunha encrucillada, son un decisivo. Como tal, a situación que estamos a vivir cambiará. E hai oportunidade de cambiar, porque no pasado tanto a clase política como a sociedade –a favor da Colectividade Territorial– han tido un amplo consenso para conseguir as nosas reivindicacións.

O Goberno francés ha rexeitado a proposta da Colectividade Territorial e propuxo agora unha nova alternativa a través do prefecto, que investigue.

E nós aínda non sabemos como chamala á estrutura que vai saír de aí. Pero, en definitiva, o Colexio debe ser único para o País Vasco. Digo á vez e como membro da Confederación: nós vemos a posibilidade de que Euskal Herria sexa unha institución. Consideramos este Colexio como unha etapa intermedia para a consecución da Colectividade Territorial. Si a Mancomunidade Única dános pasos coherentes e ben coordinado, débenos axudar a ter un mínimo desenvolvemento harmonizado en todos os ámbitos, necesitamos esa mínima institución para abrirnos paso. Por suposto, na estrutura de Pays vémonos moi limitados. Non podemos esperar até o ano 2017.

O xefe do EEP, Frantxoa Maitia, dixo: “O Contrato Territorial non debe dar máis diñeiro ao ensino en eúscaro, senón aos colexios públicos.

Para nós cada institución ten a súa propia responsabilidade, neste caso a Rexión de Aquitania. Frantxoa Maitia fala da negociación do Contrato Territorial e do pacto a favor do eúscaro. Con todo, o pacto compono o Estado, a Rexión e o Departamento, e non as colectividades dos pobos. Equivocouse moito ao dicirllo. O Consello de Electos instou ás tres institucións a duplicar o orzamento da OPE. Por suposto que os colexios públicos queren dar diñeiro? Moi ben, moi ben. Pero os pobos e as colectividades públicas non forman parte do Contrato Territorial. Por tanto, a concepción da EEP non é correcta, non hai que confundir as cousas. O Estado, a Rexión e o Departamento deron o visto e prace á Política Lingüística, pero agora, ao parecer, non poden conseguir o financiamento que teñen que conseguir e non poden cumprir co acordado. Por tanto, aí hai unha incoherencia: dan por bo o pactado, pero ao mesmo tempo non dan o diñeiro.