Cada vez son máis frecuentes os lugares bautizados con nomes como co-working, laboratorio creativo, hub, etc. Moitas delas teñen vocación de desenvolver proxectos de retorno creativo, pero moitas veces únense a outras palabras menos bonitas: start-ups, emprendimiento, mecenado, institucionalización, verticalidad…

Con todo, un gran grupo de creadores de Pamplona referiuse á forma de facer máis habitual nos movementos populares que nas empresas para dar resposta ás súas necesidades: a da organización e a autogestión. Froito diso é o proxecto Jazar, espazo de creación, que con dous anos de traballo desenvolveron no edificio que foi a ikastola Jaso.

Sementar primeiro para recoller

“Desde hai tempo intuíase en Pamplona a necesidade dun espazo onde os artistas e creadores poidan traballar, a falta dun espazo físico”. Así o recoñece Xabier Urroz Zabalza, un dos máis activos de Jazar. O proxecto que completaría este buxán non veu, con todo, da man dos macroplanes institucionais. A idea que tivo un compañeiro que pasaba todos os días xunto á que foi a ikastola Jaso do barrio de Etxabakoitz: por que non imos dar uso a ese espazo abandonado?

Reuniuse sen pensalo dúas veces coa asociación de pais que posuía o edificio. Explicou a súa idea orixinal, convenceuna e conseguiu chegar a un acordo de aluguer barato a cambio de utilizar o edificio durante dous anos. Foi entón cando empezou a dar a coñecer a oportunidade por centos de artistas e autores de Pamplona e a súa contorna.

Urroz lembra con emoción ese inicio: “Ao abrirnos boca a boca, empezamos a vir moito ás reunións semanais, aínda que non tiñamos moi claro que atopariamos. Había un proxecto de vivenda na cabeza, pero ao final, e despois de moitas reunións, decidimos convertelo nun lugar para os creadores e para a creatividade”.

Esas primeiras reunións serviron para empezar a pór en orde un edificio que durante 13 anos estaba a acumular bastante po. “Identificamos as necesidades dos alí presentes e aos poucos fomos preparando os espazos para dar resposta a iso”. Por todo iso, di que os membros da AMPA están satisfeitos con eles. “Tamén fomos un motivo para relaxarnos. Un edificio abandonado ten riscos e agora saben que nós coidarémolo ben”.

Como facer viable?

Estes primeiros pasos foron definindo aos poucos o que hoxe é o modelo de organización dos Jazar. En canto á organización do espazo, as dúas plantas baixas son un espazo común de uso común. Entre elas atópanse o comedor que prepararon en auzolan e desde cero, o parque de skate do tamaño dunha gran praza, as salas de ensaio, o ximnasio cun recuncho de escalada, o escenario, a cociña, a biblioteca, a horta… Tamén, máis ou menos, as salas de traballo que utilizan a maioría: taller de estampación e serigrafía, taller de bricolaxe, estudo fotográfico…

Para poder facer uso destes recursos, é necesario facerse socio de Jazar, abonando unha cota mensual de 25 euros. Segundo Ioar Cabodevilla, que xunto a Urroz e outros dous membros creou o estudo de arquitectura de Jazar, esta decisión foi favorable: “Desta maneira conseguimos que todas as persoas que utilizan os talleres participen nas asembleas e creamos no proxecto, sexan máis responsables”. Con todo, a un gran número de colectivos alleos a Jazar permíteselles utilizar con frecuencia todo o que necesita.

Os espazos comúns dispoñen de recursos suficientes para realizar traballos periódicos, pero tamén existe a posibilidade de alugar un espazo propio e desenvolver o proxecto alí. Para iso, habilitáronse unhas aulas de entre 30 e 60 metros cadrados, que albergan o segundo, terceiro e cuarto piso do edificio. Os máis pequenos pagan 50 euros ao mes, mentres que os máis pequenos pagan 100 euros ao mes. Con este diñeiro cóbrense o aluguer do edificio e os gastos comúns.

A oferta inclúe a arquitectos, txalapartaris, produtores de cervexa e fotógrafos, entre outros. A día de hoxe todos os recunchos están ocupados e tamén é unha lista de espera.

Autogestión: o reto do día a día

Ademais da grandeza do espazo, Jazar diferénciase entre a toma de decisións e a dirección do proxecto. Decenas de persoas que até hai dous anos apenas se coñecían danse forma mediante asemblea a unha idea que se está desenvolvendo continuamente. Despois de probar a fórmula cada dúas semanas, agora celebran unha asemblea semanal. Ademais, contan con equipos de traballo para atender as necesidades da vida diaria, como o responsable da administración ou o equipo de comunicación. Cada taller común conta co seu propio equipo de traballo.

Cabodevilla subliñou que o feito de que funcione como unha Asemblea da ANC esixe unha continua remodelación. Di que o grupo é moi variado, tanto en idade como en orixe. “Hai xente que pasou moitos anos nos gaztetxes, e outros que estiveron aquí por primeira vez nunha asemblea. O que nos une é a creatividade e a crenza na autogestión”.

Neste sentido, recoñece que non sempre é fácil xestionar esa diversidade e tomar decisións. Tiveron que cambiar dous ou tres veces o modelo de organización das quendas de limpeza, e hai socios que acumulan débedas por falta de pagamento de cota. Pero fan un esforzo para facer fronte a estas dificultades, a través de asembleas, traballando a empatía e colaborando mutuamente. “É interesante ver que hai outras persoas que traballan en actividades que teñen como eixo a creatividade pero teñen unha visión moi diferente e saber escoitar a súa”. Unha cousa é segura: as relacións e redes que xurdiron nesa convivencia que, como calquera outra, ten conflitos e momentos gloriosos, fortaleceron os proxectos de moitos e crearon novos. E que van seguir facendo fronte a novos obxectivos e retos aproveitando a liberdade que lles dá a autogestión.