Irati Elorrieta naceu en Algorta, xunto ao Estatuto de Autonomía da CAV. Creceu no ventre da súa nai e durante aqueles turbulentos anos que se chamaron anos de chumbo. No medio da inestabilidade, había rumores dun posible golpe militar, e o que sucedía ás saias da política provocaba inquietude entre os seus pais. O golpe produciuse cando Irati Elorrieta era unha nena dun ano e dous meses, con Antonio Tejero á cabeza, por sorte, sen éxito.

Na novela Hezurrak do ano pasado de Unai Elorriaga Irene Arrieta pensa en Algorta, que foi o fogar de infancia e mocidade de Irati Elorrieta. Algorta pensa un pouco e, sobre todo, a violencia. Autoridade, obediencia e “fai falta moitos soldados de vinte e un anos”. Cando Irene Arrieta pensa na violencia, tamén pensa nas súas gravacións: “As persoas morren a 40 centímetros dos ollos, sangrando, nun computador”. Cando Irati Elorrieta leu este libro aos 35 anos, durante uns días discutiuse cando se deben mostrar algunhas imaxes e cando non. Unha onda arrastrou até unha praia de Bodrum o cadáver de Ailan Kurdi, un neno de tres anos, que chorou ao ser visto en imaxes de televisión. Irati Elorrieta viu ao seu fillo menor, xa que aínda que o neno afogado tiña nome propio e unha razón para a súa morte, ocultaba a cara de todos os nenos tendidos na praia turca. “Os nenos mortos de onte, mañá o vapor”, podería escribir Elorriaga.

Un mes antes dos ósos do ano pasado, Mikel Peruarena publicou O seu Zelaia, sobre a xeración de soldados vascos que foron morrer á Gran Guerra. Os corvos e as micas comeron a colleita aquel verán, algúns mesmo cantando, a maioría dos homes de entre 21 e 48 anos repartíronse dicindo “Berlinerat!”. Irati Elorrieta escoitou no Museo de Etnología de Berlín cen anos despois as gravacións das cancións dos soldados vascos capturados polos alemáns. A voz do home que cantou a Árbore de Gernika impresionoulle moito.

Irati Elorrieta leu case un ano despois de publicar as dúas novelas, unha tras outra, nas semanas que pasou en Euskal Herria durante o verán de 2015. En Siria e Iraq, e cando miles de persoas morren nas fronteiras de Europa, calcúlanse catro millóns de exiliados. En Berlín, de volta das vacacións e contaxiado polos pensamentos de Irene Arrieta, Boko Haram leu unha reportaxe sobre as mulleres nixerianas que foron secuestradas e conseguiron escapar. Miles de persoas foron vítimas da crueldade deste grupo islamita, ao redor dun millón de persoas, fuxidas. É brutal o que as mulleres contan, o que viviron, o que viron. Na portada de Zeitmagazine, en branco e negro contrastado, a metade da cara en escuridade e a outra metade iluminada, vese o Talatu de 14 anos. Este retrato lembra a Irati Elorrieta a portada icónica da revista National Geographic. En 1984, o fotógrafo Steve McCurry retratou a Sharbat Gula, unha moza afgá que miraba directamente ao observador, nun campo de refuxiados en Paquistán.

Irati Elorrieta ten un sentimento moi especial: Os relatos, as crónicas, as imaxes, nunca son suficientes. Quedaba un gran baleiro por cumprir, non podía comprender.