A esquerda independentista era unha das poucas forzas que fai 6-7 anos defendía de forma clara e directa a independencia de Cataluña. As CUP, e as esquerra independentistas en xeral, en lugar de recorrer a fórmulas institucionais a curto prazo, empezaron a crear un “poder popular” barrio a barrio, é dicir, a través da formación política e unha pedagoxía práctica baseada en valores transformadores, estiveron empoderando á xente. Na actualidade están a recoller a colleita do traballo arduo, tamén nas institucións. Cando no ano 2000 iniciouse o proceso de Vinaròs, moitos viron “o catro gatos indepentes de sempre”, e en poucos anos convertéronse en 336.000 votos para a sorpresa de moitos outros. E o que é máis sorprendente, mantendo o mesmo mensaxe política e a mesma lóxica militante. O discurso e a práctica desunánime da Cup serviulles para unir aos novos sectores e seguir crecendo, superando a moderación que acompaña á conversión das institucións en parte da espiral, sen medo á confrontación. A unidade de todos os territorios que compoñen o país catalán, o anticapitalismo, o socialismo, o feminismo, a independencia fóra da Unión Europea... É unha excepción que se exprese con claridade e corrección nestes tempos nos que nos rodean “politicamente xustos” en nome da loita pola hexemonía. Unha chea de ollos mirarán con atención os da Cup, moitos deles cataláns e outros tantos de fóra dela.

Principais retos do bloque da esquerda

A Cup deberá aguantar a ofensiva dos réximes do Estado español e de Cataluña, que xa anunciaron. A pota próbase póndoa ao lume. Ter a chave non pode deixar de aumentar a presión e o corpo da esquerda independentista, formado durante moitos anos en segredo, agora terá a oportunidade de lucilo. Resulta complexo adaptar a organización asemblearia á velocidade da política institucional, está por ver como mantén a aposta.

Primeira negociación entre os independentistas: President Mais? Tal e como sinalou Antonio Baños, todos teñen cabida no proceso. Por tanto, tamén Mais. Pero “sen impor a ninguén, porque ninguén é insubstituíble”. Ao tratarse dunha decisión de gran responsabilidade, suscitouse un debate da mesma magnitude. A ofensiva do unionismo non está a ser pequena e os independentistas terán que actuar con unidade, ou polo menos imaxinar a unidade. Así as cousas, a pregunta é: a mellor opción é que o que foi xefe dos recortes, as privatizacións e a corrupción volva gobernar o independentismo para atraer novos sectores? O cálculo, a realidade, é teimosa: A lista de Mais non logrou a maioría necesaria para impugnar ao president, necesita á Cup e a Cup dixo en mil ocasións que non entregarán o poder. Por tanto, visto o que está en xogo, o que non convén é que JxSi considere a designación de Mais como unha condición insuperable. Neste sentido non é de utilidade a última neglixencia político-xudicial do Goberno español: O procesamiento de Mais pola organización da consulta popular. Tal e como demostrou a historia, este tipo de procesos teñen que ter múltiples arestas e caras, e o feito de que os focos se coloquen sobre unha soa persoa non fará máis que empeorar.

Terán que facer fronte á subida de Ciutadans, que case triplican a súa representación, facendo un gran traballo pedagóxico sobre a independencia para deter o auxe do unionismo dereitista nos barrios. A vitoria do partido de Albert Rivera en Badalona e, en xeral, no cinto vermello de Barcelona, en Hospitalet, a segunda cidade máis poboada de Cataluña, é moi preocupante. Por exemplo, en moitas destas localidades, as candidaturas de esquerdas como Barcelona en Comú obtiveron moi bo resultado. Os independentistas terán que adiviñar como asimilar eses espazos, formados principalmente polos traballadores, e sobre todo o comportamento dos sectores da esquerda será clave nesta tarefa. O grupo de Catalunya Si Que É Pot terá que ser atraído ao bloque do si. Os que se ataron á distancia este, sen actitude firme, atoparanse nunha situación moi complicada a medida que o proceso vaia collendo velocidade. Se temos a primeira “vítima” de tentar situala noutro espazo: Uniu. Cando o proceso comece a definir as estruturas de Estado, van recorrer á abstención? Ou que posición van adoptar ante un hipotético referendo de ratificación dunha Constitución definida? E se o Goberno español volvese prohibilo? Ante este tipo de ataques, como resposta, dificilmente entenderase que “España necesita un presidente que recoñeza a Cataluña como nación”, como sinalou recentemente Pablo Iglesias. A única resposta non pode ser que sexa votar a Pablo Iglesias para que os cataláns sentan cómodos nesa “nova” España. Iso é facer política de ficción. Escoitar as mensaxes ultranacionalistas españois de Ciutadans e do PSOE, os cidadáns e cidadás van esixir unha resposta directa á actitude impositiva e antidemocrática do actual Goberno de España, e o que vai vir proximamente non vai ser moi diferente, nese contexto agresivo, de 15 leis aprobadas polo Parlamento catalán e derrogadas polo español nos últimos anos. Que a resposta ten que ser democrática? Por suposto. Pero a pregunta é: hai unha actitude máis democrática que a de non colaborar e desobedecer fronte á cerrazón, a quen somete a vontade popular en nome das leis inxustas?

Mirando desde Euskal Herria

A capacidade de articular unha forza cidadá para cambiar as posicións decididas dos partidos, as campañas de comunicación de novo estilo eficaces, o acerto de activar sectores que a miúdo parecían secuestrar as comodidades nas sociedades occidentais… non son poucas os “ensinos” que nos chegaron desde Cataluña. Aos vascos que nos sentimos o embigo do mundo en nosa pequeñez, como os galos de Asterix, chegounos unha boa dose de humildade. E aínda máis satisfactorio é que veña da man dun pobo que marcou moito a política de Euskal Herria, que sufriu vasquitis.

En canto ao espazo de esquerda, demostraron que o mito da fronte patriótica non é outro que o mandato da unidade dos abertzales. Que non hai unha única esixencia de independencia, que a forma de entender a independencia non é monolítica é a bonita lección de Cataluña. Os membros da Cup insisten en que a independencia dalgúns é unha dependencia da burguesía autóctona e alemá sen empezar a tartamudear. Ou, polo menos, que hai que falar disto (tamén), sen prexuízos. Sen escrúpulos para prexudicar a colaboración.

A acumulación de forzas comeza entre quen se opoñen ao sistema económico e político que leva ao extravío ao mundo, a Europa, a Cataluña e a Euskal Herria. Demostraron que é posible sumar forzas nos fitos tácticos sen enmarcarse en exercicios de matemáticas fáciles en función das sumas partidistas, sen evitar choques de clase. Pondo valores na primeira liña da mensaxe política, quixeron dotar ás institucións de funcións de instrumento e altofalante para a pedagoxía.

A parlamentaria da Cup Anna Gabriel Sabaté referiuse así nunha entrevista coA Haine: “Se se deixa de falar claro do anticapitalismo, utilizando trucos dialécticos e deixando de facer cousas para conseguir máis votos… é infinito o que se pode atrasar. É máis, iso cambiaría a forma de ver á xente; coma se non tivese capacidade de reacción, coma se non fose capaz de ter conciencia política. E non é así. O feito de que a clase traballadora deste país perda moita conciencia non quere dicir que sexa unha loita perdida, polo que non temos por que dirixirnos cunha linguaxe máis sinxela e acolledor. A concienciación sempre se conseguiu chamando ás cousas polo seu nome”.