30 DE DECEMBRO DE 2004, o Parlamento Vasco aprobou o Plan Ibarretxe con tres votos imprescindibles –tres a tres caras– de Batasuna, a pesar de que este mostrou unha clara oposición ao mesmo nas semanas e meses anteriores. A sorpresa foi de gran magnitude na sociedade vasca e tamén nas bases da esquerda abertzale.

O aprobado era o Novo Estatuto Político da CAV, aquí algúns dos seus principios: A CAV é un pobo; ten dereito a decidir; os seus cidadáns e cidadás decidirán que relacións queren cos territorios de Ipar Euskal Herria e Navarra, segundo o que decidan os seus cidadáns e cidadás; o poder xudicial autónomo; o pasaporte vasco para quen así o desexe; a relación directa na Unión Europea; as seleccións vascas; as competencias totais en economía, educación, sanidade, política lingüística, seguridade pública, facenda e outros moitos ámbitos.

O lehendakari Ibarretxe levouno ao Parlamento español en xaneiro de 2005, pero nin pp, nin PSOE, nin EU permitíronlle debater a reforma do Estatuto. Ibarretxe chegou a Euskal Herria cunha man chea de nada e outra cousa de ningunha, tal e como se previu. A esquerda abertzale non apoiou, Ibarretxe non tivo un apoio firme por parte do PNV e, sobre todo, non mobilizou á sociedade soberanista vasca. O rei estaba só e espido. Cando o advertiu?

Anos máis tarde, a esquerda abertzale fixo seu o Plan Ibarretxe e utilizouno como contido nas negociacións entre ETA e o Goberno de España. É máis, en 2015 EH Bildu volve utilizar a bandeira e pide ao PNV que a recupere.

Nun momento no que o soberanismo vasco mira a Cataluña, imaxinemos outro escenario para o Plan Ibarretxe 2004. A esquerda abertzale apóialle plenamente e pon á súa disposición toda a súa forza política e social; ao mesmo tempo, anuncia o cesamento da violencia de ETA en 2006 e o adeus ás armas de 2011. Ponse en marcha o proceso de paz e, ao mesmo tempo, con motivo do Plan Ibarretxe, o soberanismo vasco sae á rúa no seu defensa, levando consigo amplos fundamentos do PNV.

Como estariamos agora? Quen sabe e ademais é moi fácil debuxar en páxinas do pasado as follas de ruta que un queira, pero tamén é posible reflexionar e soñar.

O dez parlamentarios da CUP poderían estar agora naquel mes de decembro de 2004 ao tratar de equiparar a súa situación aos 6 parlamentarios de Batasuna –Josu Urrutikoetxea 7.ena e xa se fuxiu–. Todo é diferente, desde logo, pero dous votos da Cup poden dar a presidencia do primeiro goberno independentista de Cataluña a Artur Mas ou non. Unha persoa non é toda unha reforma do Estatuto, e ademais, a pesar dos votos de Batasuna, que non lle deu un apoio real, Ibarretxe foi apagando a chama na fortaleza de Ajuria Enea. Iñigo Urkullu tomou o temón do PNV e hoxe, a esquerda abertzale e outros sectores soberanistas botan de menos a aquel Ibarretxe.

Un dos datos máis satisfactorios da noite do plebiscito en Cataluña foi para min tan sorprendente como anunciou o resultado da CUP. Pero lamentei que Junts Pel Si non tivese dous deputados máis; agora, tanto a Cup como JxSí estarían noutra situación e Mais podería empuxalo con forza cara á esquerda por dentro e por fóra, pero sen estar enredados neste asunto.

Nalgúns sectores independentistas cataláns, pola contra, crese que é mellor que JxSí non chegue aos 64 escanos, xa que así as dúas correntes terán que chegar a acordos máis profundos que reforcen o proceso.

Así sexa, pero a traxectoria de Mais ao longo dos últimos cinco anos non é de broma, entre outras cousas porque o sector autonomista catalán conseguiu levar á independencia a un colectivo moi amplo. Quen esperaba que fixese ese percorrido? Algúns si e a maioría non, moito menos mirando desde Euskal Herria.

É evidente que unha persoa non é clave, pero nun momento dado pode ser de gran axuda. Mais, neste momento, máis aínda tras a querela e coa súa imaxe na Unión Europea, é unha contribución que non un obstáculo na balanza do proceso. En que lugar? A Cup e JxSí teñen unha difícil decisión. A ver si acertan mellor que aquí.