A pequena cidade de Monein, en Biarno, é xa moi coñecida na Casa Branca de Washington: A señora Jacqueline Roussie escribe todos os meses unha carta ao presidente estadounidense, Barack Obama.

O pasado mes de xaneiro dixo: “Como millóns de persoas amantes da liberdade, alégrame moito saber que decidiches liberar ao tres últimos cubanos encarcerados tan inxustamente en Estados Unidos. Este primeiro paso, e o restablecemento das relacións diplomáticas entre o voso país e Cuba tal e como vostede anunciou, debería abrir unha nova etapa de respecto entre ambos os países. Estou convencido de que esta decisión traería un toque de felicidade á vosa familia no nacemento de fin de ano”.

Jacqueline Roussie, que escribe todos os meses a Obama –72 anos, profesora de matemáticas retratada hoxe–, namorouse da illa na súa visita a Cuba en 2003 co seu marido Claude e empezou a interesarse polo Cinco que alí eran tan famosos. Desde Biarno tentou axudarlles.

A continuación , Roussie dille a Obama nun escrito que fixo público na zona esquerdista de Le Grand Soir: “Con esta carta, sendo o número 74 que lle escribín, gustaríame mencionarlle outro caso doloroso, que está ligado ás relacións entre Cuba e EE. UU. e que se está calando: O caso de Ana Belén Montes”. O axente Montes, detido en 2001 e condenado a 25 anos de cárcere por un delito de asasinato, é a historia dunha muller que realizou a espionaxe cubana no máis alto nivel dentro dos servizos de intelixencia de Estados Unidos.

Neta de emigrantes asturianos e filla dun médico militar orixinario de Porto Rico, fundouse en 1957 nunha base militar alemá. Tras diplomarse en relacións internacionais pola Universidade de Virginia, ingresou aos 28 anos no Servizo Militar de Intelixencia de Estados Unidos (Defense Intelligence Agency, DIA). Tras sete anos como analista, os seus superiores enviáronlle á Habana, no marco dunha misión diplomática, para estudar a organización dos militares cubanos. Máis tarde, en 1998, cando o papa Xoán Paulo II marchouse a Cuba, Montes dedicouse á clandestinidade.

A pesar de que algúns aseguran agora que Montes xa traballaba desde o principio en favor dos cubanos, desde 1985, era o principal analista da Cuba de DIA en anos previos á súa detención. Do mesmo xeito que moitos axentes de elite, tivo que pasar a proba do polígrafo en varias situacións sospeitosas e conseguiuno. A súa familia confiaba plenamente nel: Perico e Lucy son dous irmáns que traballan na FBI. O seu ex noivo tamén era axente de DIA.

Mentres tanto, como quedou probado no xuízo, Montes estaba a realizar un traballo equiparable ás novelas máis clásicas da espionaxe. Desde o seu alto cargo controlaba tanto os axentes e redes que Estados Unidos tiña en Cuba como os ianquis sabían dos axentes que os cubanos tiñan en Estados Unidos. Cos seus contactos nA Habana comunicábase por teléfono público e por radio para informarse.

Din que foi Montes o que especificou aos cubanos onde o exército ianqui dO Salvador tiña unha base militar clandestina, que logo foi atacada por guerrilleiros salvadoreños.

Espía crente

Axente de contrainteligencia Scott W. Montes foi detido o 20 de setembro de 2001, despois de que Carmichael tentase esclarecer as sospeitas sobre Montes desde a DIA. Tras o xuízo e a condena, Carmichael escribiu o libro dando a súa versión da espía máis cualificada que os cubanos tiveron até agora en Estados Unidos.

É significativo o título que lle puxo: True Believer, que deberiamos pór en eúscaro o Auténtico Crente ou Verdadeiramente Convencido. Carmichael copiou ao filósofo Eric Hoffer (1902-1983), quen puxo o mesmo título a unha obra que describe o compoñente psicolóxico dos movementos de masas e dos líderes e militantes políticos, a crenza nunha gran causa, a seguridade que lle outorga a defensa da causa.

De feito, durante e despois de todo o xuízo, Ana Belén Montes mostrou nas súas cartas de prisión que non fixo un traballo a favor do poder socialista cubano por diñeiro, senón porque cría que os cubanos tiñan dereito a facer o seu propio camiño.

A pesar de negociar co fiscal para que aceptase unha condena de 25 anos eludindo a pena de morte, Montes dixo no último discurso do xuízo: “Señor xuíz, estou ante vostede porque fixen algunhas cousas, non á lei, pero seguindo a miña conciencia. A política con Cuba do noso goberno é cruel e inxusta, profundamente agresiva, e sentín unha necesidade moral para axudar á illa a defendela contra o intento de impor o noso sistema político e os nosos valores”.

E máis adiante: "Quizais sexa moralmente despreciable a miña forma de responder á nosa política de Cuba. Quizá o dereito de Cuba a vivir libre das presións económicas e políticas non xustifica que eu contribúa a que Cuba se defenda a través de informacións secretas. Só podo dicir que fixen o que me pareceu xusto para resolver unha inxustiza grave”.

Hoxe Ana Belén Montes é a presa 25037-016 na prisión militar de Carswell. Téñeno na sección de psiquiatría, aínda que el non ten problemas psíquicos. Despois de 14 anos, téñena en illamento total. Pode ver ao seu pai e aos seus familiares de cando en vez, non a ninguén máis. Está prohibido realizar chamadas telefónicas, prensa, libros, televisión, paquetes externos.

O restablecemento das relacións diplomáticas entre Estados Unidos e Cuba tras a firma por parte de Barack Obama e Raúl Castro, a liberación dos detidos pola espionaxe no trato. Os ianquis liberaron ao tres últimos dos famosos O Cinco.

A cambio, os cubanos deixaron en liberdade ao americano Alan Gross e a un misterioso cubano, que logo se soubo que Rolando Sarraff Trujillo era o alto cargo que a cia tiña infiltrado nos servizos secretos de Cuba. Ao parecer, coa obra de Sarraff Trujillo, a CIA quitouse a máscara aos famosos O Cinco... e á propia Ana Belén Montes.

Desde Monein, Jacqueline Roussie escribiu ao presidente Obama pedíndolle un indulto para a muller que ten que estar encarcerada até 2027: “Ana Belén Montes, obedecendo á súa conciencia, foi dalgunha maneira a precursora das novas relacións actuais de Cuba e Estados Unidos”.