Traducido automaticamente do vasco, a tradución pode conter erros. Máis información aquí. Elhuyarren itzultzaile automatikoaren logoa

Iruditu, ustez...

Umotu, erori eta usteldutako fruitua, daramatzan haziei “luarra” emango diena.

Euri jasa itxurazkoa bada, ondoren errioak ur-karga dezentekoa ekartzen duen tankeran, aurten fruitu urtea da. Gero atera beharko dira kontuak, eguraldiaren segidak edo zer arraio dela-eta aurten ia denak oparo eman duen: tomate (Lycopersicon esculentum), piper (Capsicum annuum), sagarrondo (Malus x domestica), udareondo (Pyrus communis), aranondo (Prunus domestica), hurritz (Corylus avellana) eta abar. Datozenak ikuskizun dira, baina ez dakarte itxura txarra artoak (Zea mays), babarrunak (Phaseolus vulgaris), intxaurrondoak (Juglans regia), elorri beltzak (Prunus spinosa) eta mizpirondoak (Mespilus germanica).     

Urte ederra doa bai aurtengo hau, eta fruituen emana baliatu nahi dut oinarrizko gauza batzuk gogora ekartzeko. Adibidez: fruituak ez dira guk jan edo edateko sortu, hazi eta ekarriak. Fruituaren betebeharra haziak bildu eta bideratzea da; fruitua eman duen landare amaren espezieko izabanako berriak sortuko dituzten haziak. Aurreko batean nioen eran, hazi bakoitza informazio genetiko berezi eta parerik gabeko baten kontainerra da. Landare banako baten sortzailea, bere espeziean berdinik izango ez duen izabanako batena.     

Hazia sortzeko sexu harremana gauzatu duten bi landareren helburua –landare berriak sortzea, alegia– egoki bideratzeko, nahitaezko baldintza batzuk bete behar dira. Lehenengoa hazia ondo heltzea eta osatzea da, osasuntsu eta gogor. Zaildu gabeko haziak ez du landare berririk sortuko. Sorkuntza hori ahalik eta errazena eta gauzagarriena izan dadin haziak ahalik eta bide naturalenari jarraitu beharko lioke. Naturan fruitua animaliaren batek jan eta haziak bere simaur dosiarekin hedatuko ditu. Edo, fruitua umotu, erori eta lurrean ustelduta, daramatzan haziei “luarra” emango die.

Usteldura bat da landarearen bizitzaren helburua lortzeko bitarteko. Usteak erdia ustel duela dio esaerak. Eta dena ustel balitz? Ustea, hau da, letorkeen landarearen sorkuntza ez al da uste soila? Edo hustea? Hutsaren hurrengoa ez al da sorkuntza guztia? Hutsa ustearen ustelduratik landarea sortzen da! Hala iruditzen zait. Iruditu ere, zura iruditzen denean ustel tankera du. Iruditzea ez al da ba uste izatea? 


Interésache pola canle: Fruituak
2024-12-16 | Jon Torner Zabala
Sidra Vasca
Norte e sur, tradición centenaria baixo o mesmo chapeu
A Denominación de Orixe Euskal Sagardoa marcouse un reto: Recollida de mazás e sidreros de todo o País Vasco. “A cultura da sidra está en todo o territorio e mantivéronse as mazás para a sidra en todo o territorio”, coméntanos Unai Agirre, coordinador da marca de... [+]

2024-12-16 | Garazi Zabaleta
Produción de zume de mazá de Ozaeta (barrundia)
8.000 litros de zume de mazá producida en 900 habitantes
“Sacarei un zume de mazá?”. Con esta pregunta comeza unha entrevista cos membros do Economato de Barrundia Koldo López Borobia, Susana López de Ullibarri e Santi Txintxurreta. Reunímonos ao redor da ponte de mazás e no xardín rodeado de manzanos. Isto non é Hernani ou... [+]

Despedindo o outono para abrazar o inverno
Decembro ten a cor marrón das follas: das follas que quedaron no solo, debaixo da nogueira espida. A nogueira terminou o seu ciclo. Vai descansar: fortalecendo os talos, alimentándose, ten como obxectivo nutrir. Mirando cara a dentro, é hora de formar as entrañas, despois do... [+]

2024-11-22 | Estitxu Eizagirre
A Festa da Árbore de Biriatu xa está aquí
O 23 de novembro celebrarase a feira das árbores, froiteiras e produtores de plantas da zona. Ademais, prepararon un programa moi potente desde as 22 horas até as 23 horas: mesa redonda sobre biodiversidade, charla sobre a mazá, "Quen anda no bosque?". actividade para familias,... [+]

2024-11-18 | Jakoba Errekondo
Sagarren istorioak

192 milioi sagar 2024. urtean. Segundoero sei sagarretik gora saltzen du Britainia Handiko Tesco supermerkatu kate han ezagunak; ia 27.000 tona. Zenbaki ikusgarriak dira baina are harrigarrigoak dira bertokoak, Ingalaterrako sagarrak direla jakinda.


2024-10-07 | Jakoba Errekondo
Mellor sidra con carrizo
Barrikotes, barricas, bukois e barricas recentemente cheas de mosto de mazá en casa (Malus domestica). En toda a nosa xeografía encheríase unha máquina, a do norte e a do sur, tamén coa da uva (Vitis vinifera). Os produtores de sidra atópanse colmados de mazás, viñedos... [+]

2023-09-04 | Jakoba Errekondo
Aguacatate e xenofobia
O aguacatate darao ben aquí? Nos últimos anos expuxéronme esta pregunta en infinidade de ocasións. Na miña casa contéstolles que a Árbore do Aguacate (Persea americana) vive moi ben e no peirao de Mutriku está alí unha magnífica árbore que dá exemplares desde hai... [+]

2023-05-29 | Garazi Zabaleta
Muíño
Aceite de avellana e outros produtos en terras senperas
Errota é unha iniciativa creada por Vincent Trebesses, un proxecto especial que produce e transforma as avellanas de Senpere. En 2008 puxo en marcha o muíño de aceite de avellana, na súa casa de Ziburu. As avellanas comprábaas desde fóra, pero aos poucos foi profundando no... [+]

2023-01-26 | Garazi Zabaleta
Anthony Uranga
“Cada vez máis clientes veñen reunirse na facenda en lugar de comprar froitos”
Anthony Uranga é unha moza que desde fai uns catro anos traballa na granxa da Virxe de Cambo, dedicada á produción de hortalizas e pementos vascos. Agora ten un proxecto propio: plantará 2.000 estribos na parcela do caserío Arkaitz, próxima a Bipertua, e cando as plantas... [+]

2022-11-13 | ARGIA
Do 16 ao 23 de novembro reivindícase a importancia do castiñeiro en Oñati
Durante a escorrentía atlántica do País Vasco, o castiñeiro e as castañas xogaron un papel fundamental na alimentación dos agricultores, constituíndo un elemento central da paisaxe de aquí. Apenas quedan restos, polo menos en Gipuzkoa e Bizkaia, debilitados polas... [+]

2022-10-13 | Jakoba Errekondo
Come desde o outono
O outono é a época principal dos froitos. Recollemos os froitos e os seus grans para completar o inverno con alimentos. Tamén acumulamos froitos que non son froito, como o tubérculo da pataca (Solanum tuberosum), pero que son a maioría: as feces ou as feces (Malus... [+]

2022-09-27 | ARGIA
Produtores de aguacate ecolóxico en Navarra
Xixo Ayestaran converteuse na primeira persoa que cultiva o aguacate ecolóxico en Navarra: Plantou 700 árbores de aguacate na súa caserío de Lesaka e espera comercializar en 2024.

2022-02-24 | Jakoba Errekondo
Fruta-arbolen osasuna

Lagun baten gomendioa dela medio, Nafarroako Gobernuaren altzoko INTIA nekazaritza institutuko Laborantzen Babeserako atalean dagoen jakinarazpengunetik Fruta-arbolen osasun kudeaketa zuzena egiteko kontuan izan behar dituzun gomendioak dokumentua eskuratu dut, eta baita amaren... [+]


Eguneraketa berriak daude