Traducido automaticamente do vasco, a tradución pode conter erros. Máis información aquí. Elhuyarren itzultzaile automatikoaren logoa

Zezena, tigrea eta benetako basapiztiak

Donostiako Txofreko zezen plaza, 1903ko abuztuaren 9an inauguratua.
Donostiako Txofreko zezen plaza, 1903ko abuztuaren 9an inauguratua.San Telmo Museoa

Donostia, 1904ko uztailaren 24a. Urtebete lehenago zabaldutako Txofreko zezen plazan zezenketa  berezia egin zuten. Ekitaldiaren lehen zatia arrunta izan zen; lau zekor jokatu ziren. Baina zekorketak ez zuen interes berezirik piztu, ikusle gehienak bestelako ikuskizuna gogoan hurbildu baitziren plazara.

Ohi ez bezalako borroka iragarri a zuten bigarren zatian: “Bihar zezen plazan guztiok espero dugun tigrearen eta zezenaren arteko lehia hunkigarri eta erakargarria izango da”, zioen El Correo de Guipúzcoa egunkariak, bezperan. Hondarraren erdialdean hogei metroko diametroko kaiola handi bat prestatu zuten, eta arratsaldeko zazpiak inguruan bi animaliak plazara eraman zituzten kaiola txikiagoetan sartuta. Batetik Zesar izeneko Bengalako tigrea, Marseillako merkatari Ramband jaunak 7.000 liberaren truke saldua. Bestetik, Hurón bost urteko zezena, Antonio López Plata ganadu jabeak Guadalquivirreko paduretan hazia.

Bi piztiak tiroka eta kolpeka berotu zituzten, albateak ireki baino lehen, lehiatokira indar betean irten zitezen. Baina borroka nahiko motela izan zen hasieratik. Senak zezenarengandik ihes egiteko esan zion tigreari. Hurón-ek tigreari astinduren bat ematea lortu zuen eta Zesar-ek atzaparrez muturrean zauritu zuen zezena, baina horren ondoren, tigrea kaiolan bueltaka hasi zen, barrei itsatsita, irteeraren bila, eta zezena erdian geratu zen, marruka eta hondarrean aztarrika, tigrea akabatzeko gogo handirik gabe.

Orduan, ikusleek, erabat desengainatuta, animaliak berriro zirikatzeko eskatu zuten. Tigre izutua suziriz eta ziztadaz mugiarazi zuten, eta Hurón-ek ederki astindu eta adarkatu zuen felinoa. Orduan bai, Zesar-ek gogor eraso zion arerioari, atzaparka eta hozkaka. Zezenak ere oldarkor erantzun zuen eta, furfurian bultzaka, kaiolako ateetako bat txikitu zuen.

Bi animaliak kaiolatik irten zirenean, izuak hartu zuen plaza, besteak beste eta zaurituta egon arren, tigreak erraz egin zezakeelako salto harmailen gainetik. Mikeleteek pistolak eta Maüsser fusilak zorrotik atera zituzten eta animalien aurka tiroka hasi ziren. Armak gainean zeramatzaten ikusleek eromenarekin bat egin zuten eta, ondorioz, tiroketa itsua hainbat minutuz luzatu zen.

Garaiko kronikek hildako bat (Juan Pedro Lizarriturri) eta hamazortzi zauritu izan zirela jaso zuten. Zerrendan izen ezagunak ere nabarmendu zituzten: Tolosako diputatu Julio Urquijo, Pidaleko markesa... Baina bi biktima errugabe zerrendatik kanpo utzi zituzten: Zesar tigrea hondarrean bertan tiroz akabatu zuten, eta Hurón zezena geroxeago, kortan. 


Interésache pola canle: Historia
Sabían falar o Homo eréctus?

O lingüista surafricano Rudolf Botha acaba de lanzar unha hipótese sobre o Homo erectus: a especie desenvolveu algún modo de comunicación oral fai máis dun millón de anos. O Homo sapiens é, como se sabe, a única especie capaz de falar e, por tanto, de aí despréndese... [+]


Iraultza, iraultza baino lehen

Böblingen, Germaniako Erromatar Inperio Santua, 1525eko maiatzaren 12a. Georg Truchsess von Waldburgek Wurtembergeko nekazari matxinatuak mendean hartu zituen. Handik hiru egunera, maiatzaren 15ean Filipe Hessekoak eta Saxoniako dukeak bat egin zuten errebelde turingiarrak... [+]


Memoriaren herbarioak

Oraindik ikusgai dago Donostiako San Telmo museoan Memoriaren Basoak erakusketa, maiatzaren 11ra arte. Totalitarismoek gizartea kontrolpean hartzeko erabiltzen dituzten metodo eta tekniken inguruko hausnarketa bat da, espresio artistiko ugariren bidez ondua.


Homenaxe a Mikel Gardoki no 50 aniversario do seu asasinato: «É hora de saber a verdade»
Cúmprense 50 anos do asasinato por disparos de Mikel Gardoki Azpiroz, membro de ETApm, por parte da Policía franquista. No acto participaron os membros da fundación Egiari zor e o membro de Gardoki Juan Miguel Goiburu Mendizabal 'Goiherri'.

Análise
Todos estamos na cadea
O 29 de xaneiro, ás portas da fábrica Guardian de Llodio, sucedeu algo que non estamos afeitos a este mundo egoísta. A dirección mostrou a súa intención de apagar o forno e, para facer fronte a iso, os traballadores bloquearon a porta cunha serie de pancartas. Pero non... [+]

Cadáveres romanos cimentación de Viena

Durante as obras de restauración dun campo deportivo no barrio vienés de Simmering, atopouse en outubro de 2024 unha fosa común cuns 150 cadáveres. Chegouse á conclusión de que se trataba de lexionarios romanos. Morreron ao redor dos 100 anos. Ou, mellor dito, que os... [+]


Muga-zergek depresioa areagotzen dute

Washington (AEB), 1930eko ekainaren 17an. AEBetako Kongresuak Muga-Zergen Legea onartu zuen. Smoot-Hawley Legea ere esaten zaio Reed Smoot senatariak eta Willis Hawley diputatuak bultzatu zutelako.

Legeak 900 produktu ingururako inportazio zerga-mugak %40 eta %60 artean igo... [+]


Recordo dos deportados nazis nunha carteira
A carteira do gamerés Jean Iribarne, falecido no campo de concentración nazi de Neuengamm en 1945, foi recuperada e entregada aos seus familiares. En Ipar Euskal Herria polo menos 350 persoas foron deportadas por participar na resistencia, e case a metade non sobreviviron.

Morre Elena Barrena, referente de profesores e historiadores
A súa tese doutoral sobre a creación de Gipuzkoa foi pioneira na comprensión da evolución dos territorios históricos. Profesor da Universidade de Deusto, foi un exemplo para moitos historiadores da súa forma de traballar e ensinar.

Análise
Balanceándose cara á guerra

A nosa nai sempre di: “Nunca comprendín por que sucedeu a Primeira Guerra Mundial”. Non ten sentido. Non entende por que as antigas potencias europeas implicáronse nunha especie de barbarie e non pensa en como convenceron aos mozos europeos e coloniais a morrer en... [+]


Catro maquis asasinados en San Sebastián en 1947 e 1948
Os maquis guerrilleiros antifranquistas non tiveron unha presenza especialmente destacada en Euskal Herria, pero pasaron algúns e sufriron a brutal represión do réxime. A Garda Civil asasinou a tres persoas en Ibaeta en 1947 e a unha en Zubieta en 1948, a pesar de que están... [+]

Copistas da Idade Media

Até agora cremos que na Idade Media e antes de que se estendese a imprenta, os encargados de copiar os libros eran homes, concretamente monxes dos mosteiros.

Pero un grupo de investigadores da Universidade de Bergen (Noruega) concluíu que as mulleres tamén traballaron como... [+]


A cociña italiana non existe

Florencia, 1886. Carlo Collodi, autor da coñecida novela Le avventure de Pinocchio, escribiu sobre a pizza: “Masa de pan tostado ao forno con salsa de calquera cousa que estea ao alcance da man”. O escritor e xornalista engadiu que aquela pizza tiña “unha forma complexa... [+]


Unión Europea e Rusia
Ostpolitik, aquel eco delicado
As políticas que impulsaron a Guerra Fría tamén estiveron á beira da paz. Non se produciron novas reestruturacións políticas que unisen Oriente e Occidente, pero si novas realidades entre Europa Occidental e Oriente. Un deles foi a socialdemocracia alemá que impulsou... [+]

Eguneraketa berriak daude