“O mundo do deporte, xa sexa por non aceptar ás mulleres nos postos de decisión ou por impedir a súa profesionalización, é extremadamente androcéntrico e, grazas á colaboración dos medios de comunicación, é unha ferramenta eficaz para discriminar ás nenas e as mulleres”. Matilde Fontecha, profesora da UPV/EHU, confirma en gran medida a presenza e o tratamento do deporte feminino na prensa xeral e nos diarios deportivos do País Vasco presentados pola Dirección de Mocidade e Deportes do Goberno Vasco. Informes da tempada 2013-2014.

Baseándose no estudo das 15.316 noticias deportivas publicadas nos diarios Berria, Deia, Diario de Noticias de Alava, Noticias de Gipuzkoa, Gara, O Diario Vasco, Araba e Bizkaia, O Correo, Mundo Deportivo e Marca, a axencia de comunicación ASPIC concluíu que o deporte feminino ten “pouca presenza cuantitativa e cualitativa” na prensa.

“A atención que os medios de comunicación dan ao deporte feminino é inadecuada e selectiva e, en moitas ocasións, aparecen reforzando estereotipos de xénero ou subestimando os seus resultados”, sinala o informe. “Tamén é preocupante, co obxectivo de aumentar a presenza nos medios de comunicación, a mercantilización do corpo das mulleres é cada vez máis evidente, afastando a atención debida aos resultados deportivos e de rendemento por medio das connotacións sexuais”.

A calidade da presenza do deporte feminino nos medios de comunicación é fundamental para atraer patrocinios, público e outros ingresos, e a súa non realización condiciona radicalmente a profesionalización das mulleres deportistas. “Curiosamente, os medios de comunicación argumentan as mesmas razóns para non informar sobre o deporte feminino. Os medios de comunicación din, para protexerse, que dan información de interese á xente, e seguramente o será a miúdo; pero nos gustaría saber si en moitas ocasións non son os medios de comunicación os que suscitan interese e necesidade antes de que existan”.

A investigación arroxou unha multitude de datos e conclusións ao longo da xornada. Algunhas delas son:

Efectos cuantitativos

- só o 4,96% das 15.316 noticias deportivas de Euskadi están dedicadas a mulleres.- O
4,11% das 632 noticias aparecidas en portada son sobre mulleres.- O
40% das noticias que falan das mulleres son breves.

Cualitativos

- É un clásico quitar os apelidos e deixar só o nome ás deportistas. Isto non afecto só ao ámbito deportivo.
- A familia repítese nas noticias sobre as deportistas femininas. Os homes, a vida profesional; as mulleres, a interfamiliar.
- Os estereotipos: beleza, feminidade, referencias ao físico, paternalismo.
- As vitorias femininas valóranse menos.
- Non importa si son deportistas ou non. Nalgúns medios de comunicación é habitual atopar fotos de mulleres espidas ou con moi pouca roupa xunto á información deportiva.

Mikel Ibargoien: "O consumo desta información por parte das persoas que se queixan da presenza das mozas é imprescindible"

Mikel Ibargoien, colaborador da radio Info7 e de Gaur8, recibiu unha mención especial nos Premios Rikardo Arregi polo espazo de entrevistas Kirol Leihoa dedicado ao deporte feminino. Preguntámoslle polas razóns da sesión e por acháquelos do oficio.

Como se desenvolveu o programa de radio de Info7?

En 2011, mentres traballaba en ETB, tocoume seguir en directo algúns dos partidos de hockey herba das mozas e deime conta de que, en contra do que pensan moitas persoas, teñen un nivel moi alto. Foi entón cando empecei a reflexionar sobre o tema, e o ano pasado cando lles propuxen aos radiofónicos de Info7 que fixesen unha Xanela Deportiva déronme o si. A mellor situación sería non ter que facer este tipo de programas, pero neste momento é imprescindible. As mulleres, a miúdo, non as valoramos polos seus logros, senón que é o sexo o instrumento de medida.

A pesar do alto nivel deportivo das mulleres, moitos xornalistas afirman que non lle interesa o suficiente.

Tiven a oportunidade de falar con varios xornalistas deportivos e a maioría dixéronme que as mulleres teñen un bo nivel. Con todo, din que o deporte feminino non o vende e que é perigoso para os medios de comunicación ofrecer moita marxe, xa que os consumidores e patrocinadores poden retirarse. Compréndese a súa actitude. Neste sentido, é necesario que os cidadáns que se queixan da presenza das mulleres nos medios de comunicación por parte das mozas accedan directamente a consumir información sobre elas e difundila. Se a televisión dá un partido e as bancadas ven buxán…

É costume comparar mozos e mozas. É un erro, porque cada un ten as súas propias características. Non mentimos: os homes son máis rápidos, máis fortes. Hai que entender que somos diferentes. Pero mesmo partindo desa diferenza, as mozas teñen un bo nivel técnico, tal e como demostran os resultados. Teñen a capacidade de atraer á xente. Hai que apostar por elas, polo conxunto da sociedade en xeral e polos medios de comunicación en particular.

Nalgúns medios nótanse pequenos cambios…

Si, algúns están a dar pasos: Euskadi Irratia, Gara… Óscar Badallo da diario Marca tamén é un xornalista interesante. Valora o deporte das mozas, vai ver os partidos en directo… Outra cousa é si o director dálle espazo para escribir sobre deporte feminino.

É importante que os grandes medios dean o paso, porque o resto lles seguirá. Todos teñen responsabilidade, pero EITB, como medio público, ten que mirar máis aló do número de espectadores e dar cabida a valores como a igualdade. A televisión –as imaxes– ten unha gran forza.

O director deportivo de Onda Vasca, Iñaki de Mujika, contoume que un xornal biscaíño, que dedicaba ao Athletic seis páxinas ao día, pasara a dose a cinco páxinas durante un mes para facer oco a outros deportes. Nese tempo, as vendas do xornal reducíronse e decidiron volver á anterior. Hai que apostar a longo prazo para que a xente se afaga ao cambio para darlle tempo. Iso aumentaría o interese, crearía máis referentes que sexan espellos, atraería a patrocinadores e axudaría a dar pasos cara á profesionalización das deportistas.