Din que están de acordo coas medidas de protección recollidas na lei do fracking, pero aínda así se abstiveron.

Criamos que perdemos unha oportunidade histórica para completar mellor a lei, impondo ás tres medidas restritivas que se aprobaron unha moratoria de entre cinco e oito anos que nós propomos. O punto de partida era que os antecedentes estatais (Navarra, Cantabria, A Rioxa...) son totalmente prohibidos e que Madrid, a través do Tribunal Constitucional, anulounos todos. A proposta que traía a plataforma Fracking Ez era tamén así, polo que tiñamos a percepción de que esa non era a máis axeitada. Tiñamos que analizar ben as medidas que se podían tomar ante o fracking. E criamos que o apoio sería maior, engadindo a nosa moratoria ao aprobado, a pesar de que xuridicamente aumentase a inseguridade.

Que sería da moratoria?

Primeiro, forzar ao Goberno. Logo veríase, e verase, co que se aprobou, si o Estado viría dicir que esta lei traspasaba o ámbito competencial da CAPV. Para evitalo, a proposta de moratoria completábase cunha nova medida: a creación dun comité científico no que participe tamén o Estado.

Por que a moratoria podía traer seguridade xurídica?

Todo o que hai baixo a terra é propiedade do Estado. A el corresponde, e non a ninguén máis, facer lexislación respecto diso [por iso foron anuladas as leis prohibitivas ditadas por varias comunidades]. A moratoria, que o Estado podía considerar prohibida, e en base a iso a derrogación da nosa lei, é o que dixemos para evitalo, que a moratoria debía ser por un prazo determinado e en colaboración co Estado.

Acúsaselles de que a proposta de moratoria non era máis que un intento de gañar tempo.

Si, e porque viña a época das eleccións quixemos retardar o debate e atrasar o máis posible a aprobación da lei. A nosa intención non foi máis que o rigor. Gañar tempo? Bo, si. Hai que ter en conta cal é o punto de partida: A CAV conta cunha gran dependencia enerxética, en torno ao 93%, e apenas conta con recursos. Non se pode pechar ningunha porta. O fracking xa non ten boa pinta, pero vexamos como evoluciona a técnica. E neste sentido, é mellor que o control dos recursos enerxéticos estea en mans públicas que nas empresas privadas. Tamén se nos acusa de que si o PNV, como partido, vía claramente a necesidade dunha moratoria, bastaba con que o Goberno non promovese o fracking. Pero se o fixésemos así sempre, aquí non habería lei para nada, e todos o guiariamos sen permiso, por exemplo. Para que aprobamos a Lei de Vivenda se o goberno pode adoptar medidas pola súa conta? Hai que obrigar ao Goberno Vasco por lei para que garanta ben a protección.

Non se pode establecer unha prohibición, o que pasa é que a lei aprobada impide o fracking. A plataforma tamén se mostrou satisfeita pola posta en marcha deste proxecto.

Nós tamén admitimos que a lei é un avance, a sociedade está máis protexida agora, por iso abstivémonos. Eu creo que o nome da lei defíneo perfectamente: a lei de medidas complementarias para protexer o medio ambiente no proceso de extracción de hidrocarburos non convencionais e no fracking. É o mesmo título que a Iniciativa Lexislativa Popular orixinal, e creo que foi a plataforma Fracking Ez a que acertou de cheo niso. Outra cousa é que cos artigos orixinais a lei percorrese un camiño moi curto, como se viu noutras comunidades autónomas. Pola contra, esta lei inscríbese dentro do ámbito competencial que tamén temos na CAPV. Haberá que ver, con todo, como reaccionará o Estado.

Supoñamos que a súa proposta foi aceptada e que o comité científico que estudou o tema cunha moratoria esgotada de cinco ou oito anos –habería que ver quen o integrarían– afirma que as técnicas de extracción de hidrocarburos non convencionais son seguras. Pero a lei dificulta o seu uso.

As tres medidas aprobadas son moi xenéricas. “Si puidese contaminar”, “si puidese ser prexudicial”… Unha técnica de futuro, xa sexa fracking ou frucking, si fose segura, non vulneraría a lei. Pero, por suposto, esa seguridade debería ser probada. O que de momento está claro é que, aínda que non estea escrito en ningún sitio, existe algo que se chama consentimento da sociedade. E o fracking perdeu esa aprobación en outubro de 2011, cando Patxi López anunciou en Texas que aquí había gas para 60 anos. Desde entón estendeuse na sociedade vasca unha opinión sobre o fracking, que perdeu credibilidade e que dificilmente poderá recuperar.

Dentro do PNV, nos últimos meses produciuse un cambio de actitude cara ao tema.

Non hai dúbida de que todo o que vivimos desde 2011 foi necesario para que todos e todas acabemos tomando unha actitude. É evidente que o PSE e o PP vasco non son os mesmos de hai dous anos no que se refire ao fracking [ ambos votaron a favor da lei]. E o PNV de hoxe tampouco é de 2011.

Algunhas análises apuntan a que aquel pomposo anuncio de Texas desde o punto de vista do PNV foi o maior erro do Goberno de Patxi López, que frustrou o que se estaba facendo en segredo desde a época de Ibarretxe. Pola contra, quizais estariamos a piques de facer as primeiras perforacións.

Pode ser que así sexa. Pero os que din iso, unha vez máis, non tiveron en conta o principal problema: necesitamos un coñecemento exacto dos nosos recursos, e para iso hai que investigar, iso é o que fai un goberno responsable. Eu non critico que o Goberno de Ibarretxe busque hidrocarburos e, máis aínda, hoxe, en xullo de 2015, creo que a sociedade pública SHESA é absolutamente necesaria, porque quero o control da transición enerxética nas mans públicas. Iso si, o goberno de Ibarretxe tiña que investigar, pero non a calquera prezo. A crítica que eu podo facer a este goberno é a mesma que provocou a indignación do Concello de Kuartango (por certo, en mans do PNV): que recibiron a través do boletín oficial o proxecto de construción de dous pozos nas súas terras.

Desde a volta do PNV a Lakua, o Goberno Vasco ha levado a cabo os proxectos de fracking. Que cre vostede que debe facer agora?

Haberá que consultalos. En calquera caso, a que debe prestar atención o Departamento de Desenvolvemento Económico? Ao texto que está escrito na lei, ou á vontade da cidadanía, porque os partidos políticos non tiñan outra forma que a que expresaron con esta fórmula? O significado do que dixemos todos os partidos, excepto UPyD, é claro: este parón. Que vai facer o Goberno? Xa veremos.

Non se pode crer que non teñan coñecemento das intencións do Departamento de Desenvolvemento Económico mentres debateron sobre o tema no PNV.

E quen che dixo que non o tivemos? O Goberno Vasco sempre o dixo claro: ten unha sociedade pública de análise de hidrocarburos e quixo seguir investigando. O PNV foi o que, tras unha reflexión, logrou un acordo interno para propor unha moratoria de cinco anos. E este acordo materializouse tendo en conta todos os compoñentes e vértices do partido. O Goberno –xa sexa de Ibarretxe, de López ou de Urkullu– ten a obrigación de investigar, e a outros nos corresponde pór límites, outros lle diremos “investigar si, pero non a calquera prezo”.

Mencionou antes a necesidade de manter os recursos enerxéticos baixo o control da administración pública. Con todo, nos proxectos previstos en Álava, a participación da sociedade pública SHESA era inferior á metade, a maioría das empresas estadounidenses.

Europa non ten apenas tecnoloxía no campo dos hidrocarburos, e nese sentido estamos baixo o dominio estadounidense. É verdade que a participación pública é menos da metade, creo que ao redor do 40%, pero non hai dúbida de que a participación pública ten un peso específico. Unha empresa norteamericana non vai vir aquí a facer negocio, aínda que a porcentaxe sexa maior, si oponse ao goberno de aquí. Por tanto, o control público existe. Neste sentido, hai un tema que a plataforma Fracking Ez debería analizar con máis rigor: o estado outorga permisos para investigar hidrocarburos e concédeos en exclusiva. Unha vez constatado que nun lugar existe un recurso susceptible de explotación rendible, o Estado priorizará a explotación a quen a investigou, pero se o ritmo de extracción non é o suficientemente rápido como para iso, poderá quitar a concesión e darlla a outro. Ese é outro elemento que os vascos digamos: onde debe estar este recurso? Mentres non se xere a técnica axeitada, baixo terra. Porque a pregunta principal non é si hai gas, hai tempo que sabemos que hai gas!, a pregunta é canto gas somos capaces de extraer cunha técnica determinada. Por tanto, a investigación debe realizarse cunha técnica que permita a explotación en condicións seguras. E as condicións de hoxe non son as máis axeitadas, entre outras, porque en Álava se deberían facer preto de 800 pozos. Unha barbaridade.

No debate do 30 de xuño dixeches que había dúas opcións sobre a mesa: a que finalmente se aprobou, é dicir, tres medidas restritivas, e a que tiña, as tres medidas máis a moratoria. Tamén dicía que lamentablemente non se lles podía preguntar aos 100.000 cidadáns que asinaron a Iniciativa Lexislativa Popular que preferían. Cre que estarán satisfeitos co aprobado?

Non se que pensa cada un deses 100.000 –por certo, eu son un–, pero está claro que o espírito do que se aprobou é impedir o fracking. Se o Goberno Vasco fai caso a isto, está moi claro o que ten que facer: manter esta técnica encerrada.

Por fin tiña gardada a pregunta, pero me adiantou. Por tanto, es dos 100.000 asinantes.

Si. Son de Izarra e fun alcalde do meu concello, de Urkabustaiz, durante dezaseis anos. O meu pobo asíntase sobre enormes acuíferos que se conservaron grazas a costumes e normas moi antigas. Por iso asinei.