Joan Mari Irigoien quérenos dar unha noticia facendo unha crónica poética de dous anos; tamén a disartria, unha enfermidade crónica que non se ve pero que se sabe que existe, e até a nada.

Emocionante, con humor, valente modesto, vin a Joan Mari Irigoien entrar co seu pano e os cabelos brancos nos fíos invisibles do aire acondicionado e, vin como os da oficina saudábanlle cunha veneración e unha especie de agarimo, na que non sentín pena ao ler os poemas: a enfermidade foi perseguida ao home máis forte do mundo. Seguramente vigorosamente forte: “Pero xa sabe vostede da miña medida de orgullo... / e como vou facelo? / non facendo alarde?”.

Así pois, dixo Irigoien ao ouvir a noticia que estaba a barruntar: a esclerose. E a partir de aí, fixo unha crónica de dous anos que florece como un ciruelo sen follas de primavera. Este libro ten un valor intrínseco, pero ademais está escrito cunha delicadeza que converte a pesadez en humor, e o humor en lírica: “A praza do pobo está chea de xente / pero ti séntesche máis só que nunca / exiliado pola angustia / e gritas como un tolo: // Por favor, quen me dá unha flor de serotonina…?”.

A crónica facultativa de dous anos (2012-2014) permite ao lector reflexionar sobre a condición humana, o paso do tempo e a extinción das células, a ética da morte. Coma se quixese ordenar ideas, pregúntase si hai algo máis humano entre o puro voluntarismo e a cruel fatalidade. Como escapar da dor sen caer na inconsciencia? Na procura deste equilibrio acompaña o humor irónico suave e a determinación de mantelo.

Como é unha mañá no crepúsculo, sorprendémola en Irigoien, volvendo mirar as cousas, para ver as sabas que realmente importan atarse e bobinar cada momento: “Fun durante moitos anos como escritor e quero seguir sendo, / mentres poida…”. Como di o último capítulo do libro, dunha forma bastante prosaica pero con toda a carga, a vida continúa. E esa sinxela frase adquire todo o seu significado ao escoitar dos seus beizos, mentres os arroios baixo o cemento de Altza deslízanse cara ao mar como de costume.