A longa sombra deixada por Kortatu, Hertzainak e outros grupos afíns ha dado un aire de punk rock á banda sonora de Euskal Herria durante anos. Este fenómeno, con todo, tamén provocou a marxinación e exclusión doutros tipos de música nas terras do Rock Radical Vasco. Entre eles, e de forma moi destacada, a música electrónica. Por iso, tivo aquí unha evolución moi diferente á doutros países europeos: lenta e afastada dos espazos alternativos.

O xornalista Fermin Etxegoien lembra que os grupos post-punk como Joy Division e New Order empezaron a utilizar sons electrónicos ou sintéticos que lle emocionaban, así como outras tendencias electrónicas xurdidas en Alemaña. Con todo, di que non tiveron ningunha relación coa música "resistente" de Euskal Herria, e que se consideraban "charramangadas".“O 99% dos afeccionados de Kortatu non sabía que era New Order e non lles interesaba. Iso non quere dicir que os que nos gustaban de New Order non apreciabamos a Kortatu”.

Na década de 1990, con todo, o solitario procedente de Valencia chegou aos locais comerciais de Euskal Herria, así como a algunhas salas nas que até entón dominaba o Rock Radical Vasco. Segundo Etxegoien, “algúns dos que ouvían o punk uníronse a esa música, pero en xeral sucedeulle a todo o que pasaba pola noite. Era moi lúdico e fácil”.

En sentido inverso

En Alemaña e Inglaterra, especialmente nesta última, a transición entre o punk e a música electrónica foi moi natural. Do punk chegou o post-punk, o techno e aos poucos o resto das variacións da música electrónica. Unha destas variacións é o bakalau, que naceu no leste de España. Así o afirma o mozo, Ion Andoni Do Amo, que analizou a música e o conflito na súa tese titulada Party & Borroka. “Aquí, as influencias chegaron na orde inversa: primeiro o bakalau, daquela a música electrónica e agora estanse creando grupos post-punk”.

A falta desa transición natural dificultou a relación entre o punk e a música electrónica. “Mentres aquí estaban case postos a mal, era moi normal escoitar un día o techno e o punk na mesma zona alternativa que Londres ou Berlín”.

Prexuízos creados por Bakalau

Coa chegada do bakalau xurdiron unha serie de prexuízos que aínda hoxe se atribúen á música electrónica, sobre todo nos gaztetxes, txosnas e festivais alternativos. O investigador durangués destaca tres. “Entre os prexuízos, a orixe era evidente: considerábase español. Pero tamén había música que se asociaba ás drogas e ás clases pobres”. Á música electrónica tamén se lle reprochaba a despolitización, pór a festa por encima da loita. Pero tamén nos concertos de punk, Do amo subliñou que o consumo desmesurado e a festa eran elementos importantes en Euskadi.

Segundo Do amo, é posible que a chegada do bakalau por diante do resto da música electrónica haxa reforzado os prexuízos. “Con todo, nin o house, nin o techno, nin outros parecidos, tiveron boa acollida en espazos alternativos”.

Este non é o noso estilo

A pesar de que a música electrónica proveniente do exterior, ao amparo das discotecas comerciais, tivo algún percorrido, a produción foi moi escasa en Euskal Herria. A pesar das trabas, na década dos 90 conseguiu destacar Hemendik At! o grupo foi o precursor. Seguindo a liña de Eurodance, tentaron facer un “bakalau radical vasco”, mantendo as mesmas actitudes e reivindicacións que o punk-rock local. Etxegoien di que para entón o bakalau xa fora un fenómeno illado pola decadencia, pero á distancia que dá o tempo, recoñece o mérito ao equipo: “Naquela época, probablemente, iamos facer unha valoración moi cruel, pero agora vexo con moita simpatía eses intentos”.

Ion Andoni Do Amo tamén relatou que sufriron o rexeitamento dalgúns sectores: Berros como “Isto non é o noso estilo” repetíanse a miúdo en txosnas ou festivais alternativos. cando se puña. “Agora é o teu tempo”, cantaba entón Ex-At!, pero máis tarde chegou a aceptación do seu traballo. “Despois de case vinte anos, os mozos coñecen e bailan as súas cancións nos mesmos lugares onde antes se refugaban”.

Algo está a cambiar

Segundo os datos recolleitos por Do Amo na súa tese, a tendencia está a cambiar nos últimos cinco anos. A música electrónica ha comezado a ter unha presenza que antes non existía nalgúns centros xuvenís e salas de festas. Non faltan exemplos. En 2013, por exemplo, celebrouse no gaztetxe de Bergara o Encontro de Electrónica de Bergara organizado polo colectivo Kogollos Party Krew DJ.

No Plateruena Kafe Antzokia de Durango, en cambio, organizaron 30 veces o que se coñece como a Noite Electrónica en catro anos. O festival Euskal Herria Zuzenean conta desde 2010 con DJs como mínimo, e a música electrónica tamén ten o seu espazo nos últimos encontros organizados polas entidades xuvenís Ernai e Aitzina. Paralelamente, propostas como O Txef, Patrol Destroyers e As Tea Party tamén obtiveron certa relevancia.

As Tea Party DJs por todas partes

Se a música electrónica está a avanzar aos poucos no espazo alternativo, é en gran medida grazas aos DJ As Tea Party antes mencionados. A parella formada polas biscaíñas Lorea Argarate e Eva Gutiérrez xa pasou por moitas festas populares e festas. “En moitos sitios fomos a primeira vez que programaban este formato, e en moitas ocasións, con medo e sen saber que ía pasar, os organizadores achegáronse a nós. Nós respondémoslles con moita tranquilidade que ía ir ben, que tamén temos en conta a resposta da xente”. Así foi: con gran éxito, puxeron en danza prazas e salas de todo tipo.

Din que a música electrónica foi “estraña” para moitos no País Vasco, pero que aos poucos se van deixando de lado os prexuízos. Se se compara con propostas como Hemendik At!, as cancións que pican non están infestadas de palabras reivindicativas. Isto non quere dicir que non utilicen criterios ideolóxicos: por exemplo, o electrolatino con letras machistas é descartado. “Nós, pomos sons Moombah, e tamén estamos a crear. Ten ritmos parecidos pero non están cheos de comentarios machistas”.

Vese obrigado pola supervivencia?

Os espazos alternativos, que no seu día foron o reino do Rock Radical Vasco, abriron nos últimos anos as portas a outro tipo de música. Pero cal é o contexto que o permitiu? Do Amor di que o cambio político ten a súa influencia. “Agora a función principal non é a resistencia e a loita, senón a de atraer e conseguir a hexemonía”. Cre que iso facilitou o proceso, pero non que sexa o motivo principal. Segundo el, o cambio foi posible grazas á necesidade de sobrevivir. “En Bilbao, por exemplo, foi unha decisión consciente introducir a música comercial nos txosnas como medida para atraer a máis xente”.

E Do Amor di que a tendencia iniciada na capital biscaíña estendeuse a todo o País Vasco, e máis lentamente, pero tamén á música electrónica. Neste sentido, chama a atención que a música comercial como o reggaetón integrouse máis facilmente que a electrónica musical. “En xeral, txosnagune e gaztetxeak foron bastante conservadores no que a experimentación cultural refírese. Nos circuítos alternativos escoitouse a mesma música durante 20-25 anos, e todo o que se quedou fóra tivo unha entrada moi difícil”.