O importante non é que se fai e como, senón quen o fai. E agora, como no banco de quen ten esa responsabilidade senta alguén máis, todo parece resolto. Maxia? Non: partidaria. Durante catro anos, partidos da oposición de Gipuzkoa escenificaron a Donostia-San Sebastián 2016 no medio de néboas negras. Terminou coas últimas eleccións, con todos os supostos problemas que se lle expoñen.

No financiamento por exemplo: En marzo deste ano, a través do director da capital cultural, Pablo Berástegui, tivemos coñecemento de que o Ministerio de Cultura ía pór menos diñeiro do que lle correspondía. Nun principio calculouse que a achega do polémico José Ignacio Wert ascendería a 12 millóns de euros en Donostia-San Sebastián, aínda que aínda non se confirmou. Só chegaron catro millóns. Con todo, en apenas dous días, tras coñecerse os resultados das eleccións, Wert deu un xiro de 180 graos. Asegurou que fará “todo o que sexa necesario” para axudar a 2016. "Estou convencido de que vai ser un espírito de colaboración e cooperación institucional cos novos gobernantes", engadiu, en resposta a unha pregunta do PNV no Senado.

Algo similar con outros órganos que deban achegar fondos ao proxecto. O director da Fundación Bancaria Kutxa, Carlos Ruiz, explicou o 26 de maio aO Diario Vasco que en 2015 volveranse a pór diñeiro para apoiar a cultura en Gipuzkoa. Para o ano que vén prevese financiamento para 2016 e Tabakalera –con 4,4 millóns de euros das partidas dos dous últimos anos pendentes de desembolsar neste edificio–.

Tamén no período, mañá sollío

Podes facer os traballos ben, mal ou regular. E logo vén a idea de vendelas. Ao proxecto acusóuselle de falta de comunicación, de falta de traslado de información, de falta de coñecemento da cidadanía, de opacidade, mesmo de silencios na sede dos bombeiros. Pero comunicouse ben, mal ou mal. Outra é a actitude que adoptaron algúns medios a partir de aí.

Un exemplo para ilustrar o caso: O sucedido cos informes de proxecto da Comisión Europea de Seguimento. Á vez que sinalamos as áreas de mellora, a pesar de que unha e outra vez se repetiu que San Sebastián 2016 ía “por bo camiño”, lemos nos titulares da Gipuzkoa oficial palabras como “inquietude” e “alerta”. Ler os informes da Comisión, contrastalos coas noticias publicadas e é inevitable pensar que a materia prima de información básica foi engadida con outros produtos.

O resultado do cóctel trasladouse á xestión do proxecto deixando en segundo plano o debate público, a programación e as accións concretas. Conseguiuse polarizar o asunto en termos moi sinxelos: “Vai ben ou mal Donostia 2016?”. Que ben e que mal, cal debería ser o modelo, si hai un modelo único… Nin sequera tiveron a oportunidade de entrar nestes temas as institucións gobernadas por Bildu en minoría durante catro anos –nin sequera está claro si tivo intención de facelo–. E xa chegaron as eleccións, o PNV gañou e puxéronse a arranxar os “problemas de comunicación”.

Vencer ao inimigo, gañar ao inimigo

Queda por ver que actitude tomarán agora os que lideraron o proxecto durante catro anos. A candidatura a Capital Europea da Cultura non era a base social de EH Bildu a que acolleu con total comodidade. Algúns membros desta contorna sociopolítico pasaron a unha velocidade bastante asombrosa de denunciar a “cultura do capital” que o proxecto estaba a impulsar a apoiar, dunha forma ou outra, o 2016.

Á marxe dos partidos, a principal oposición estruturouse en torno ao grupo Desokupatu, pero a maioría dos movementos sociais da cidade non mostraron unha posición clara nin a favor nin en contra do proxecto. Iso si, é posible que se rebaixou o ton crítico que se suscita con outros partidos porque a Alcaldía e a Deputación estiveron en mans dunha forza política que se suma a varias demandas destes movementos, aínda que o proxecto non deixou de ser un instrumento para competir nos mercados urbanos.

E agora, hai unha masa crítica para a cidadanía que poña en cuestión o modelo cultural de 2016? Se algo así collese o corpo, onde se situaría EH Bildu?

O PNV gañou a pugna electoral e parece que vai tentar traer ao seu ámbito ao que foi o seu gran rival: En declaracións realizadas o 27 de maio, Miren Azkarate sinalou que non pecha a porta a que EH Bildu estea nos órganos de decisión de Donostia 2016. Pódese entender como un xesto de xenerosidade. Ou poida que haxa máis detrás. Os soberanistas de esquerdas estarían nun aperto si continuamos no proxecto: sumarse a un modelo cultural e urbano similar ao resto de partidos, co risco de adquirir un maior aspecto dos partidos habituais; ou empezar a desmarcarse do proxecto, facilitando o camiño á penalización que por iso derívase doutras partes.

Faltan seis meses para que comece o 2016 e parece que chegou o momento de recolocar a cada un dos protagonistas desta historia.