As eleccións municipais e autonómicas en España supoñen cambios importantes no mapa político nas Illas Baleares, Navarra e Valencia, “periferia” de nacionalismos periféricos. Nestas tres comunidades e en Galicia, os partidos nacionalistas non forman maioría absoluta e atópanse normalmente na oposición, co obstáculo que iso supón para o desenvolvemento das súas propias linguas e identidades. O nacionalismo español sabe que estas comunidades autónomas son as primeiras trincheiras na loita contra os nacionalismos periféricos. Por iso, os nacionalistas españois loitan de forma violenta contra o pluralismo lingüístico e identitario.

Nesas catro comunidades autónomas, a dereita nacionalista española construíu réximes pechos, coas súas políticas excluíntes baseadas na corrupción e en redes clientelistas. Nestas condicións custa moito conseguir un cambio político e cando se conseguiu, desde 1991 en Baleares e unha vez en Galicia, os que querían cambiar o réxime non souberon estar dúas lexislaturas consecutivas para consolidar o cambio. Tres factores explican o retroceso: a xestión partidista (cada partido encargábase do seu ámbito de poder cunha clara falta de integración e de proxecto común no goberno); o declive das mobilizacións (imprescindible para facer fronte aos poderes mediáticos, políticos e económicos que sustentaron o réxime: se o goberno ten presións por ambos os lados céntrase no xogo político); e a falta de estratexia para desgastar o bloque do réxime.

A maioría dos cambios de réxime, para que o proceso sexa irreversible, realízanse coa participación dalgúns sectores do réxime. Por iso, en Navarra, o novo goberno deberá erosionar o bloque que sustenta ao réxime e reforza os seus dereitos. Non hai unha única fórmula e acertar entre os que están non é fácil. Unha opción é formar unha coalición o máis ampla posible: GEROA Bai, EH Bildu, Podemos, PSN e I-E. Pero é máis crible que EH Bildu quede fose, controlando o goberno da maioría dos concellos importantes e dando un apoio crítico desde o exterior. Así, o goberno navarro centraríase nunha oposición de dous partes: por unha banda, a dereita nacionalista española (UPN e PP) e doutra banda, EH Bildu e os movementos sociais tentarían equilibrar as presións mediáticas e políticas que veñen da dereita. Ademais, se o novo goberno xerase frustración ou indignación en parte do electorado, EH Bildu podería ser o instrumento electoral para canalizar o descontento dos partidarios do cambio de réxime.

Seguindo coa hipótese, se o PSN está disposto a participar neste xogo, pódenselle impor interesantes “peaxes”, como o recoñecemento da oficialidade do eúscaro en toda Navarra. Unha medida así non é o mesmo que se adopte co 52% dos votos do Parlamento que co 66%. A maioría de dous terzos sería unha base firme para a incapacidade de retorno, pola contra, como agora son 26 os partidarios do cambio, mañá poden ser 24. Para consolidar o cambio de réxime é conveniente que tarde ou cedo se incremente a diferenza entre os dous deputados.

Con todo, parece que o PSN non quere participar no cambio de réxime. Deste xeito, quedaría en mans dos partidos con vontade de modificar o réxime o traballo de constitución da coalición e de erosionar a sociología política do réxime, por exemplo, conformando un goberno cun alto grao de integración cun gran número de personalidades independentes de prestixio de diferentes sensibilidades políticas, si é posible con alguén próximo ao PSN.