O Defensor do Pobo Europeo debe investigar que sucedeu nas augas de Tarragona e Castelló, á altura do delta do Ebro, coa enorme débeda contraída polo Estado español co xacemento de gas de Castor.

A proposta de Ernest Urtasun, europarlamentario do Grupo dos Verdes, a decisión adoptada por maioría no Parlamento Europeo o pasado 3 de maio di: “Pedimos á Comisión Europea e ao Banco Europeo de Investimentos que tomen medidas para que os cidadáns españois non teñan que pagar as indemnizacións de 1.300 millóns de euros por un proxecto penalmente avaliado, aumentando o déficit público ou incrementando os prezos da enerxía”.

Florentino Pérez, coñecido mundialmente por ser presidente do Real Madrid, e a súa corporación de construción e enerxía, ACS, son os principais protagonistas deste gran engano. É verdade que está ben decorado pola lei, pero é unha fraude cando se mira de cerca.

O 3 de outubro de 2014, o Goberno de Madrid, presidido por José Manuel Soria, recoñeceu indemnizacións de 1.350 millóns de euros a Escal UGS, propietaria do 66,6% da construtora. Un mes e dez días máis tarde, Escal UGS cobrou o diñeiro e...adeus, Pelayo!...

Son moitos os 1.350 millóns de euros, ao redor de 225.000 millóns de pesetas, como indemnizacións por unha obra que non serve para nada. Pero no prazo de pago que se prolongará até 2044 cos impostos dos cidadáns, os intereses converteranse en 4.700 millóns, en estimacións de expertos sobre a materia. Esta enorme cantidade será pagada polos cidadáns con impostos e coa propia factura da enerxía.

Agora chamado Castor, chamábase Amposta durante moitos anos, nos tempos en que sacaban petróleo dela, fronte ao delta do río Ebro. Tratábase dunha infraestrutura idónea para garantir o consumo de combustible en España. Baixo o fondo do mar, a uns 1.800 metros de profundidade, no lugar onde o petróleo baleirado houbese podido depositarse uns 1.300 millóns de metros cúbicos de gas, importado de lonxe, que logo se distribuíse pola costa mediterránea.

Mesmo comezaron a inxectar gas no subsolo ata que se produciron terremotos nas proximidades. Os que ao principio parecían temer aos catastrofistas acabaron por confirmar os científicos: Os terremotos multiplicábanse a medida que o foso de Castor enchíase de gas. Centos de terremotos –700– en poucos días, algúns deles de 4,7 graos na escala de Richter, en terras nas que os sismólogos din que apenas se coñecen fenómenos deste tipo.

Tres reactores nucleares atópanse no interior dos 100 quilómetros que rodean a Castor, en Toronto. Máis grandes pombas petroquímicas de Tarragona. Sen esquecer as praias e cidades cheas de turistas. Finalmente, suspendeuse a operación Castor.

Ao termo dos tremores, a maioría da poboación esquecera o asunto. Non agarrei o Escal UGS e o ACS de Florentino. As grandes garantías que esixiron para acceder a un investimento considerado estratéxica europea foron executadas polos investidores: si o negocio vai ben e si o negocio debe ser interrompido, sexa cal for. 1.350 millóns. Os cidadáns contraeron unha débeda pública que lles fai tremer.

‘Project bonds’: novo endebedamento

Castor denunciou o escándalo que esconde a coalición Counter Balance - Challenging Public Investment Banks (O contrapeso, mostrar os dentes aos bancos públicos de investimento). Entre os membros do grupo que estuda a mecánica da débeda pública atópase o Observatorio da Débeda da Globalización de Cataluña (ODG polas súas siglas en catalán).

Counter Balance demostrou que o de Castor é o primeiro exemplo e o primeiro fracaso da nova liña de investimento da Unión Europea en tempos de crise financeira. Dado que o diñeiro se obtén dos bancos para investimentos estratéxicos prioritarias, os proxectos fináncianse mediante a emisión de bonos, emitindo débeda pública. “En caso de entrar en quebra, corresponde ás autoridades públicas amortizar os riscos asumidos polos investidores privados. O exemplo español [Castor] esconde un escandaloso mecanismo das finanzas europeas”.

O Tratado de Lisboa de 2007 establece que “a seguridade da subministración enerxética é o segundo obxectivo da Unión Europea en materia enerxética”. Europa vive moi dependente das importacións estranxeiras: o 60% do gas que consome e o 80% do petróleo. As interrupcións da subministración de orixe estranxeira supoñen un grave risco para Europa. Por iso, priorizou a organización de fosas e depósitos para o almacenamento de combustibles fósiles.

Castor foi o primeiro proxecto europeo que creou a Unión Europea co sistema project bonds, Europa quere volver a un crecemento sólido construíndo autoestradas, ferrocarrís, redes enerxéticas e de gas, redes dixitais, etc., pero ao mesmo tempo decidiu seguir avanzando na austeridade nos orzamentos das administracións públicas, recorrendo a investidores privados para financiar grandes infraestruturas (fondos de pensións, fondos de investimento, seguros...) emitindo obrigacións. É dicir, renunciando a xerar novos ingresos dos estados –perdoando impostos aos ricos e ás corporacións– mergullándose en maiores débedas públicas a longo prazo.

A iso hai que sumar o deixamento dos expertos que teñen que garantir a viabilidade dos proxectos e a corrupción en moitos outros. A avaliación destes proxectos a miúdo está en mans de especialistas en portas xiratorias revolving doors no camiño da política á empresa e viceversa.

Falando de Castor, despois de que os grandes medios vendesen o proxecto á xente e burlásense dos que dicían que a fosa podía traer terremotos, os promotores tentaron introducir o Banco Santander na operación. Este negouse, ao darse conta de que non se beneficiarían do investimento. Entón os promotores privados e públicos recorreron ao Banco Público Europeo de Investimentos. Coa garantía dun préstamo de 500 millóns de euros, lanzaron bonos ou obrigacións ao mercado de investidores en xullo de 2013, conseguindo finalmente vender 1.400 millóns, o 60% a fondos de pensións, investidores e corporacións de seguros.

Os terremotos comezaron antes de que os primeiros 100 metros cúbicos caesen no xigante xacemento, que tiña que almacenar máis de 1.300 millóns de metros cúbicos de gas. As obras foron paralizadas en outubro de 2014. As axencias Fitch e Standard & Poor’s designaron aos famosos project bond como junk bond, lixo, sen valor de nada.

Os fillos de cidadáns do Estado español terán unha débeda xigante en lugar da garantía da subministración de gas a Castor. Para pagar até 2044... co TAV inútil, a autoestrada, a incineradora, o aeroporto, etc.