Entre a LOMCE e Heziberri, os pais tomastes o protagonismo. O Goberno Vasco ha decidido realizar o diagnóstico de 3º de primaria (8-9 anos) en 30 centros educativos da CAV e chamaron aos pais a plantarse.

Si, este ano son probas piloto, feitas ás agachadas, e a partir do próximo curso a intención é polas en marcha en todas as escolas. Desde o principio situámonos/situámosnos en contra da LOMCE e levamos dous anos dando conferencias nos centros, primeiro sobre a LOMCE, agora sobre Heziberri. Os pais sempre nos preguntaron: “E que podemos facer nós?”. Para estar tranquilos, respondémoslles que lles imos a facer propostas, e agora expuxémoslles unha medida concreta: non facer o exame, porque é unha aplicación clara da LOMCE e pon patas para arriba o sistema de avaliación até agora (o exame non ten ningunha xustificación e os cambios que se fan na educación requiren unha xustificación razoada). Non ten efectos académicos para os fillos, polo que cremos que podemos pedirlles isto aos pais e nais e que é unha forma de manifestarnos que están en contra da LOMCE e Heziberri, porque nas reunións anteriores habemos visto nos pais o desexo de facer algo. O noso labor foi tratar de tranquilizarnos, aclararlle que non terá ningún efecto para os seus fillos. Somos os pais e nais os que temos que facer isto porque se nos plantamos, o profesorado ou as direccións poden ter consecuencias, pero tamén pedimos o apoio dos centros educativos e dos consellos escolares.

Pensastes algunha outra acción concreta de face ao futuro?

O curso que vén porase en marcha Heziberri e imos ir expondo cousas novas. Por exemplo, temos claro que nas horas de clase non hai que dar relixión, nin a materia alternativa de Valores que fai posible a materia de Relixión, e nese sentido faremos unha proposta máis adiante.

Non estades satisfeitos co plan Heziberri que presentou o Goberno Vasco. Critican que non se garante a distribución equitativa dos alumnos.

Heziberri non di nada sobre a responsabilidade que teñen que ter as diferentes redes á hora de recibir aos alumnos, e si temos alumnos de diferentes tipos, as redes deben ter unha responsabilidade compartida. Os datos indican que os alumnos con necesidades especiais, os bolseiros (de familias con menor nivel socioeconómico) e os fillos e fillas de inmigrantes están principalmente na rede pública, seguidos da escola cristiá e os centros con menor número. Pedimos unha distribución máis equilibrada, e isto non é un debate educativo, senón de toda a sociedade: deberíase facer un diagnóstico escolar e local e pór o tema encima da mesa nos pobos (coa participación dos centros escolares e o concello), para que se comparta adecuadamente a responsabilidade de acoller a todos os alumnos e alumnas. Hai que acabar os guetos e, ao mesmo tempo, as escolas que acollen nenos con necesidades especiais teñen que ter máis recursos para dar unha resposta axeitada.

Heziberri manterá os modelos lingüísticos (A, B, D). Nin sequera vístelo ben.

Sempre dixemos que hai que superar os modelos lingüísticos, porque os modelos A son guetos, xeralmente de fillos de familias de baixo nivel socioeconómico, e pómoslles un novo obstáculo lingüisticamente. Cada centro debe establecer o seu propio proxecto lingüístico, xa que é o centro quen mellor coñece o tipo de alumnado e as súas necesidades e en función diso decide o plan, para garantir que ao finalizar o ensino obrigatorio todos os alumnos e alumnas sexan bilingües. Por exemplo, nos lugares onde o bilingüismo ten problemas non se pode expor unha terceira lingua, porque en primeiro lugar haberá que garantir que todos os alumnos teñan un bo nivel de eúscaro. Para alcanzar este obxectivo é preciso dotar ao centro dos recursos necesarios.

O seguinte paso de Heziberri será a elaboración dunha nova Lei da Escola Vasca. Ademais da rede pública, o obxectivo é integrar na lei a rede concertada.

Temos a Lei da Escola Pública de 1993 e o Departamento de Educación expuxo agora unha lei para todo o sistema educativo. A rede concertada ha manifestado a súa intención de revisar o concepto de publicidade, alegando que se trata dun servizo público. Pero unha cousa é dar servizo público e outra ser público; o taxi dá servizo público, pero non é público… Noutros ámbitos vémolo claro, a ninguén se lle ocorre pedir o cartón de seguro médico privado IMQ como dereito de saúde pública, pero en educación non sei por que hai que cuestionar que é público e que non. Nós témolo moi claro: é a rede pública a que acolle a todos os alumnos e a que é laica. As redes concertadas non poden seguir como até agora, con total autonomía para facer o que queiran e sen ningunha responsabilidade para acoller aos alumnos que o necesiten, e ao mesmo tempo demandan un maior financiamento, sobre todo tendo en conta as necesidades que temos nestes momentos na rede pública. Ou todos xogamos o mesmo partido, igualamos as regras de xogo ou non hai xogo. Cabe lembrar que a CAV é a rede pública máis pequena do País Vasco (50% dos centros), e non hai que dicir que a teña respecto dos países europeos.

Ten suficiente peso a representación dos pais nos centros educativos?

Os pais participan de dúas maneiras. Por unha banda, a través do Consello Escolar, e por outro, a través das Asociacións de Pais e Nais e de proxectos concretos impulsados por eles (ou o centro). A nosa representación no consello escolar é boa, a metade somos pais e nais en Primaria, e en Secundaria entra a participación do alumnado e baixa a dos pais e nais, pero é lóxico e parécenos ben. O problema é que a miúdo a normativa é moi ríxida, que desde o Departamento de Educación veñen formulacións moi pechas e que hai poucas posibilidades de facer outras propostas. Consideramos que o Departamento debería ser máis flexible para que exista unha participación real e que o propio centro poida levar a cabo os proxectos que queira. Temos que perder o medo ao Departamento de Educación, a escola ten que ter autonomía para decidir que quere facer e, nese sentido, a escola pública necesita un marco real para desenvolver a autonomía dos centros. Na participación hai moitos niveis, desde a recollida de información até a capacidade de decisión, e habemos visto que canto máis alto sexa o nivel de participación dos pais e nais, mellores son os resultados que obteñen os alumnos e alumnas. Por iso, hai que promover a participación real dos pais nas decisións importantes; en Finlandia, por exemplo, os pais teñen a oportunidade de participar no currículo.

Ademais de traballar en consellos escolares, tamén traballades en asociacións de pais e nais.

É a AMPA a que fai de ponte entre a escola e a contorna. Por exemplo, cando veñen novos alumnos, encárgase de recibir á familia, xunto coa dirección. Tamén organizamos escolas de pais e nais, redes sociais, educación emocional… As asociacións de pais e nais fan unha chea de traballo, pero non se dá a coñecer, e é importante difundilo e compartilo, por iso organizamos xornadas, demos premios ás boas prácticas e recolléronse en folletos os proxectos impulsados polos propios pais e nais nos centros educativos. En función das necesidades do centro fan un gran traballo para traballar a ciencia, a convivencia, a multiculturalidad, o eúscaro… e é importante compartilo cos demais.

Denunciastes a falta de infraestrutura.

Temos entre cinco e seis anos de atraso nas obras e hai grandes necesidades nos centros educativos para a construción de edificios ou a reforma dos existentes. Estamos a realizar un diagnóstico e temos de todo: alumnos en barracóns, moitos patios que necesitan aparcar, reformas…

Tamén criticaron que os libros de texto teñan que ser pagados en parte polos pais.

O Goberno Vasco ten en marcha un programa solidario de xestión de libros de texto: o centro compra libros para catro anos; o Departamento de Educación paga o 75% do custo e a familia o 25%. Pensamos que os libros deberían ser gratis, porque é un material curricular, pero vemos que os libros non son dos alumnos, senón da escola, e que os libros os coide o alumnado a través dun proxecto solidario, porque logo os vai a utilizar outro. A cuestión é que hai tempo que reivindicamos dar un paso cara ao material dixital e pedimos ao Departamento un plan de dixitalización para a escola pública, o que fariamos en colaboración: como levar a cabo a transición dos libros aos materiais dixitais, cales son os soportes dixitais máis axeitados, como se financiarán… A dixitalización é clave para non quedar atrás.

Este ano a festa da escola pública celebrarase en Elgoibar. “O colexio local é o reflexo da escola pública: fai un gran traballo para euskaldunizar ao alumnado, é unha escola diversa, moi participativa e innovadora (traballan por proxectos)”.