Desde o estalido do que chamamos crise económica, a precariedade e a generalización da pobreza foron sufridas por persoas de todas as idades. Pero, como de costume, afecto máis ao oprimido e ao que menos: ao inmigrante, á muller maior… e tamén á mocidade que, á marxe da protección dos seus familiares, apenas conta con recursos económicos e propiedade. Sábese que a precariedade non se mide só nas taxas de paro, os ingresos e os datos macroeconómicos, senón tamén na inestabilidade e o medo. Pero os datos son o punto de partida máis preciso para realizar unha análise global.

Aproveitando o esforzo que realiza Gaindegia para dar datos que valoran o conxunto de Euskal Herria e coa informe “Mocidade, traballo e precariedade” publicado por Ernai o ano pasado, quixemos: Facer unha foto da xeración nova de Euskal Herria. Achegarnos e pór medida a esa precariedade e inestabilidade das persoas novas que resulta difícil de imaxinar con cifras.

A falta de traballo asalariado ou a taxa de paro non é un indicador definitivo da precariedade, entre outras cousas, porque non ten en conta as actividades económicas que non son o emprego pero non o emprego. Con todo, informa sobre o número de mozos que queren conseguir un traballo remunerado e non poden acceder a el. No primeiro gráfico obsérvase que no País Vasco, segundo o último dato, a taxa de desemprego é moi superior á dos mozos (16,4%): 43,3% entre 15 e 24 anos e 20% entre 25 e 34 anos. Polo menos entre 2008 e 2013, a tendencia á alza foi constante.

Fonte de datos: Gaindegia

Máis significativo aínda é o segundo gráfico da taxa de emprego. Mostra o número de mozos que traballan asalariados entre todos os mozos: Só un de cada tres novos de entre 20 e 24 anos ten emprego. Pola contra, entre 25 e 34 anos, a maioría ten un emprego remunerado, o 72% dos cales o fai. É evidente que en Iparralde a taxa de ocupación é moito maior: Na franxa de idade 20-24, por exemplo, é o dobre que na zona sur.

Fonte de datos: Gaindegia

Para entender estes datos, non hai que esquecer que as taxas de emprego e de paro non se axustan ás condicións laborais: consideran como idénticas á persoa que ten un contrato temporal de 5 horas e á persoa que ten un contrato indefinido cun salario único. Tampouco se valoran os que saíron fóra en busca de mellores oportunidades laborais ou porque non tiveron outra opción. E non son poucos. A atención a outros parámetros é, por tanto, imprescindible:

Segundo datos do informe Gaindegia Euskal Herriko Gazte Ihesa, entre 2008 e 2012 ao redor de 90.000 mozos de Hegoalde marcháronse de Euskal Herria, segundo datos recolleitos no informe Gaindegia. A cifra máis elevada é a de 2012: Un total de 22.399 mozos fóronse á rúa. En Iparralde tamén se produce, a pesar de que a tendencia é anterior á crise económica. En Zuberoa, por exemplo, desde 1999, unha de cada catro novos de entre 21 e 30 anos marchouse (26,9%).

Dado que a precariedade tamén se asocia á inestabilidade, existen outros dous datos a ter en conta: a duración media dos contratos de traballo e os ingresos. Foinos imposible acceder aos datos de Iparralde, e puxemos a lupa nos datos de Hego Euskal Herria. Na mesma, só un terzo dos mozos que teñen emprego teñen un contrato de tres anos de duración. Outro terzo ten unha duración de entre un e tres anos e outro terzo non sabe si poderá continuar no mesmo traballo no prazo dun ano. En canto aos ingresos, o 56% da novas gana menos de 300 euros ao mes, e só o 8% supera o limiar dos 1.200 euros.

Nalgúns casos, o pago do aluguer dunha vivenda e emancipación é imposible para as persoas con emprego... Segundo os datos de 2014 do CJE (Consello da Mocidade de España), en Hego Euskal Herria a taxa de emancipación entre os mozos de 16 a 29 anos era do 22,2%.