O proxecto de depósito para a recollida da materia inertizada procedente da planta de TMB que se prevé construír en Zubieta para o tratamento de residuos de Gipuzkoa poderase realizar na canteira de Osinbeltz de Zestoa. Así o presentaron o Consorcio de Residuos de Gipuzkoa e a Deputación Foral de Gipuzkoa en novembro de 2014. A decisión de levar a cabo o proxecto en Zestoa foi posta a disposición da cidadanía e levará a cabo unha enquisa, pero durante ese tempo púxose en marcha un proceso participativo para pór a disposición dos zestoarras a maior información posible. Peter Fink é invitado para esta fase. O deseñador que vai a colorear Osinbeltz pasou un dez días en Urola Kosta, e tomouse un pequeno espazo para compartir connosco a súa reflexión sobre o que viu e oído.

Que lle viu a Osinbeltz para aceptar o proxecto?

A xente está indecisa e gústanme este tipo de situacións. Este proxecto non é só a recuperación do medio ambiente, senón tamén o fortalecemento da identidade e o espírito da cidadanía. Á sociedade está a tocarlle vivir unha difícil situación socioeconómica e iso xera desconfianza. Moitas veces non se sabe por onde se vai a desatascar o nó, pero este tipo de proxectos poden axudar neses pasos. Eu entendo a arte fóra das catro paredes das galerías, como algo que ofrecer, dar, axudar á xente; e ese é o proxecto de Osinbeltz.

Mantivo varias reunións cos zestoarras durante a súa estancia no pobo.

Para aprender hai que abrilo. Cada proxecto é un mundo, nese mundo vive xente, e si queres que funcione tes que ter en conta a palabra da cidadanía. Si eu trouxese un proxecto elegante sen saber nada do ecosistema local, sería elegante si, pero non serviría. É un percorrido gradual. Hai que escoitar á cidadanía, entender a súa relación con este lugar, axudar a aflorar sensacións. E a partir de aí imos completar o proxecto entre todos e todas. Ese foi o obxectivo da primeira visita: o primeiro contacto.

E que é o que recibiches no teu primeiro contacto?

Gustoume moito a tendencia dos vascos a utilizar o concepto de “noso”. Mostra o carácter da sociedade. Nestas reunións tiven a oportunidade de coñecer a cidadáns de moi diferentes posturas, e a miña misión é dar a cada un deles o seu sitio en Osinbeltz. Nunha reunión tocoume falar cun amigo que ao principio mostraba unha actitude oposta. Interesábanlle as minas e non vía sitio para iso. Cando lle dei o exemplo dun centro de interpretación acendéuselle a luz, e a partir de aí o debate foi moito máis sinxelo. Sentiu o proxecto. Como dixemos, isto é un proceso e cada un necesita o seu tempo.

Sen ter en conta só o turismo, moitos o ven como un espazo aberto á cidadanía, que contacte coa natureza, ou que se poida conectar cos montes, as minas ou as covas da zona. Cada elemento é unha cor para pintar o cadro completo, e quero darlle todas as pinceladas necesarias.

Traballaches algunha vez nalgún proxecto como o de Zestoa?

Osinbeltz ten similitudes co parque Northala Fields que fixemos en Londres. Esta recuperouse cos cascallos e a materia inertizada, como se pretende facer en Zestoa coa materia extraída da planta TMB de Zubieta.

Canteira de pedra calcaria. Ten problemas con iso?

Non o creo. Si a materia vén da planta de Zubieta debidamente tratada non haberá problemas. O programa preparará un completo sistema de impermeabilización da canteira, o mesmo que se utilizou nunha canteira de pedra calcaria de Bad Kissingen (Alemaña). Do mesmo xeito que en Zestoa, preto desta canteira alemá pasa o río e é un modelo respectuoso co medio ambiente.

Espérase que a canteira se encha en quince anos.

Nun prazo relativamente curto, os zestoarras poderán ver recuperado Osinbeltz. Unha das principais vantaxes é que o propio Concello non vai ter que facer nin o menor investimento económico, xa que para iso vaise a destinar capital exterior. Non só iso: durante todos eses anos que se necesitarán para encher a canteira, o pobo terá unha asignación directa, e posteriormente reforzarase o premio económico indirecto (turismo, investigación…).

Xa tes algún proxecto na cabeza?

Zestoa é estratexicamente un lugar idóneo, xa que ten a montaña e a costa xuntas. Xa é coñecida pola súa vinculación coa cultura, a beleza ambiental ou a historia; e a recuperación de Osinbeltz pode ser un punto máis de fortaleza desde esa perspectiva.

Aínda sen concretar como será a última imaxe, nesta primeira fase do proceso puiden imaxinar que esencia pode adoptar este espazo no que están moi presentes a identidade vasca, a cultura e os valores. Os cidadáns e visitantes poderán dispor dun espazo para manter a relación cos costumes vascos no século XXI; un lugar onde aprender ou valorar que o seu país verde é un lugar que debe ser mantido desde o punto de vista medioambiental; e tamén a posibilidade de que os vascos transmitan o concepto de “casa” que teñen dentro del a quen vén de fóra, “manter a casa en pé mentres o mundo siga”.