Nas dúas parcelas que hai xunto á nosa casa, en Mallua e no fondo do chamado Río, algunhas grandes árbores casáronse coa primavera. Vestiuse de branco e negro e casou. Son fresnos, espectaculares de lonxe. Wikipedia di que “no País Vasco, de forma natural, só atópase na Serra de Badaia-Arrato de Álava”. Os paxaros traeríanlles a este lugar de Beterri...

As linguas do noso barrio chámano o fresno de Mana. Na Idade Media, a suor que se formou e cortado a pel parecíase en certo xeito ao azucre da Biblia. O azucre resultante deste fluído coñécese como manosa e alcoholista manitol.

Azkue recolle a flor de fresno. Lakoizketa fresno. E no nomenclátor de UZEI chámano flor de fresno. Fraxinus ornus. Chamaría eu “Fresno Apaina”. O apelido ornus indica a axeitada para a ornamentación. O seu floración é espectacular, a diferenza do resto dos fresnos, e de aí ese recoñecemento.

Pero todas as estrelas florecen. A flor da maioría é da cor da hojaldre, non é evidente. Do fresno si. Teñen diferentes estratexias para crear a flor que vai dar o froito que leva a semente. Cada un mostra como se vai a levar a cabo a mestura dos dous sexos que ten que suceder na flor.

Quen se visten de pétalos de cores rechamantes para facer visible a flor queren atraer a abellas ou outros insectos. Algúns constrúen pétalos que se asemellan ao insecto que queren atraer. O cheiro que desprenden algunhas flores tamén forma parte desta estratexia. A estratexia esixe orientarse cara a esa enerxía: flores espectaculares e aromáticas.

Outros, que fan flores case invisibles, non deben atraer a ningún insecto. Aproveitan o vento para levar o pole macho aos xeonllos da femia. Estes utilizarán a enerxía doutra maneira: producirán moito pole, moito máis.